اِضجاع:

اِضحاء:

اِضحاك:

اَضحى:

اين روز را ـ كه يكى از دو عيد بزرگ اسلامى است ـ احكامى است، از جمله نماز عيد، مستحب مؤكد و بعضى آن را واجب دانستهاند، هر چند وجوب آن در عصر حضور امام متفق عليه است. در عصر غيبت به نحو فرادى نيز مىتوان خواند، و افضل جماعت است. دو ركعت و وقت آن از طلوع خورشيد است تا ظهر و افضل پس از بلند شدن آفتاب است. مستحب است در صحرا خوانده شود.

در اين روز مستحب ـ بلكه به قولى واجب ـ است غسل نمودن بعد از طلوع فجر.

اُضحِيَّة:

رسول خدا (ص) فرمود: «انما جعل الله هذه الاضحى لتشبع مساكينهم من اللحم، فاطعموهم»: خداوند بدين سبب قربانى را در اين روز مقرر داشت تا مستمندان از خوردن گوشت سير شوند، پس در اين روز به آنها گوشت بخورانيد.

پيغمبر (ص) در اين روز دو گوسفند را به دست خود ذبح مىنمود و پس از ذبح اولين گوسفند مىگفت: خداوندا اين بابت خودم و هر يك از بستگانم كه امروز قربان نكرده است. و پس از ذبح گوسفند دوم مىگفت: خداوندا اين از آن خودم و به حساب هر يك از افراد امتم كه قربان نكرده باشد.

اميرالمؤمنين (ع) مىفرمود: براى قربانى حيوان دو ساله و بالاتر انتخاب كن كه گوشها و چشمانش سالم باشند، آن را رو به قبله كن و هنگامى كه مىخواهى آن را بسمل كنى بخوان: «وجهت وجهى للذى فطر السماوات و الارض حنيفا مسلما وما انا من المشركين، انّ صلاتى و نسكى و محياى و مماتى لله رب العالمين لا شريك له و بذلك امرت و انا من المسلمين، اللهم منك و لك، اللهم تقبل منى، بسم الله الذى لا اله الاّ هو، والله اكبر و صل على محمد و على اهل بيته» سپس خود از آن بخور و ديگران نيز بدان اطعام كن. (وسائل:14/204 ـ 207)

به «قربانى» نيز رجوع شود.

اَضداد:

اَضَرّ :

اِضراب:

اَضرار:

اِضرار:

رسول الله (ص): «من احبّ دنياه اضرّ بآخرته». (وسائل:16/9)

رسول الله (ص): «من اضرّ بامرأة حتى تفتدى منه نفسها لم يرض الله له بعقوبة دون النار... (وسائل:22/282)

اَضراس:

اِضرام:

اِضطباع:

اِضطجاع:

اِضطِراب:

اِضطرار:

محمد بن مسلم گويد: از امام باقر (ع) پرسيدم زنى يا مردى چشمش را از دست داده و پزشكان مىگويند تو را درمان مىكنيم ولى بايستى چهل شبانه روز به پشت بخوابى. مىتواند بهمين حال نماز بخواند؟ فرمود: آرى چنانكه در قرآن آمده (فمن اضطر غير باغ...).

حضرت فرمود: اين از همان مواردى است كه قرآن فرموده: (فمن اضطر غير باغ...) پس او را رها ساختند و عمر گفت: لولا على لهلك عمر. (برهان:1/174)

اِضطرام:

اِضطِلاع:

اِضطهاد:

اِضعاف:

اَضعاف:

اَضغاث:

اَضغان:

اَضَلّ:

اَضلاع :

اِضلاع :

اِضلال:

ابوعبيدة الحذّاء، قال: سمعت اباجعفر (ع) يقول: «ان الله تعالى اشدّ فرحا بتوبة عبده من رجل اضلّ راحلته و زاده فى ليلة ظلماء فوجدها، فالله اشدّ فرحا بتوبة عبده من ذلك الرجل براحلته حين وجدها»: ابوعبيده گويد: از امام باقر (ع) شنيدم مىفرمود: خداوند از توبه بندهاش شادمانتر است از آن كسى كه در شب تاريك، مركب سوارى و توشه راه خود را گم كند و سپس آن را بيابد ... (كافى:2/43)

اَضَم:

اَضم:

اِضمار:

«ايّها الناس ! اتّقوا الله الذى ان قلتم سمع ، و ان اضمرتم علم» : از آن خداوند بيمناك باشيد كه اگر سخنى به زبان جارى كنيد بشنود ، و اگر چيزى به دل پنهان كنيد بدان آگاه گردد . (نهج : حكمت 203)

اضمار فرس را : لاغر كردن اسب را. ضمير آوردن براى اسمى در كلام. اضمار بر شريطه تفسير: حذف عامل اسم بشرط تفسير آن عامل به ما بعد آن. و آن اسم را مضمر بر شريطه تفسير نامند يا مضمرى كه عامل آن بر شريطه تفسير است.

اِضمحلال:

اِضناء:

اَضنى:

اَضواء:

اَطائِب :

اَضياف:

اَضيَع:

اَضيَق:

اِطاحَة :

اِطار:

اِطارَة:

اِطاشَة:

اطاعت:

و اينك برخى از آن آيات:

(من يطع الرسول فقد اطاع الله) ; هر كه پيامبر را اطاعت كند در حقيقت خداى را اطاعت نموده. (نساء:80)

(انّما كان قول المؤمنين اذا دعوا الى الله و رسوله ليحكم بينهم ان يقولوا سمعنا و اطعنا); تنها گفتار مؤمنان هنگامى كه بسوى خدا و پيامبرش خوانده شوند تا ميانشان داورى كند بايستى آن باشد كه بگويند بگوش دل شنيديم و اطاعت نموديم. (نور:51)

(و ما كان لمؤمن و لا مؤمنة اذا قضى الله و رسوله امرا ان يكون لهم الخيرة من امرهم...); هيچ مرد و زن مسلمان را نرسد كه چون خدا و رسولش در موردى حكم و فرمانى دهند ]در آن مورد سرباز زند و[ در شئون زندگيشان ]بيرون فرمان خدا و رسول[ از خود اختيارى داشته باشند. (احزاب:37)

(و لان اطعتم بشرا مثلكم اذا لخاسرون); اگر هرآينه از بشرى مانند خودتان اطاعت كنيد در آن هنگام زيانكار خواهيد بود. (مؤمنون:34)

(و ان تطع اكثر من الارض يضلّوك عن سبيل الله) ; و اگر از اكثريت مردم اطاعت كنى تو را از راه حق بدر برند. (انعام:116)

سليم بن قيس گويد: از اميرالمؤمنين(ع) شنيدم كه فرمود: در برخورد با سه نفر مواظب دينتان باشيد مبادا ازتان بربايند. سومين آنها كسى است كه به قدرت و شوكتى رسيده و به حكمرانى دست يافته ، فكر مىكند كه اطاعت او اطاعت خدا و مخالفت با او مخالفت با خدا است در صورتى كه او دروغ مىگويد زيرا در معصيت خالق نتوان از مخلوق اطاعت نمود و تنها كسى كه اطاعتش واجب است خدا است و پيغمبر خدا و كسانى كه فرمانروائى آنها از سوى خدا باشد، و اينكه خداوند اطاعت پيغمبر و امام را واجب نموده بدين سبب است كه آنان معصوم و (از هر خطا) پاكند و بر خلاف فرمان خدا فرمانى نمىدهند.

امام صادق (ع) فرمود: «وصل الله طاعة ولىّ امره بطاعة رسوله و طاعة رسوله بطاعته فمن ترك طاعة ولى الامر لم يطع الله و لا رسوله» خداوند اطاعت از زمامدار (معصوم و منصوب) خود را به اطاعت از پيامبرش و اطاعت از پيامبرش را به اطاعت از خودش پيوند داده پس هر كه از طاعت ولى امر (امام معصوم) سرپيچى كند در حقيقت نه خدا را اطاعت نموده و نه رسولش را . (سفينة البحار)

حذيفه گويد: روزى پيغمبر (ص) بما خطاب نمود و فرمود: بشنويد. عرض كرديم: آمادهايم، بفرمائيد. باز هم فرمود: بشنويد. تا سه بار، پس فرمود: در آينده كسانى بر شما حكومت كنند كه دروغگو و ستمكار بوند هر كه با آنها ارتباط برقرار كند و دروغشان را تصديق نمايد و در ظلمشان با آنان همكارى كند چنين كسى از من نيست و من از او بيزارم و به حوض كوثر بر من درنيايد و هر كه از آنها بريده باشد و دروغشان را نپذيرد و در ظلمشان با آنان همكارى نكند او از من و من از اويم و كنار حوض كوثر مرا از خود خوشنود يابد. (كنز: 14402)

ابو بصير مرادى گويد: از امام صادق (ع) پرسيدم اينكه در قرآن آمده (اتخذوا احبارهم و رهبانهم...) ; مسيحيان علما و عبادشان را خداى خويش گرفتند ، چگونه بوده است؟ فرمود: بخدا سوگند كه علما و عبّاد نصارى مردم را به پرستش خويش نخواندند و اگر چنين ادعا مىكردند آنان را اجابت نمىنمودند ولى حرامى را بر آنها حلال يا حلالى را بر آنان حرام ميكردند و آنان اطاعتشان مىنمودند و ناخودآگاه آنان را مىپرستيدند. (وسائل:18/89)

از امام صادق (ع) سؤال شد چرا خداوند همه مردم را يكتا پرست و مطيع نيافريد (كه گناهى نباشد) با اينكه خداوند قادر بود آنها را چنين بيافريند؟ فرمود: اگر خداوند مردم را چنين آفريده بود آنها كارى نكرده بودند كه مستحق پاداشى بوند زيرا در اين صورت (كه جبراً خدا را اطاعت كنند) طاعتشان بخدا مربوط مىشد و آنها كننده كار و انجام دهنده عبادت نبودند و چون چنين باشد بهشت و جهنم كه پاداش و كيفر كار بنده است آفريده نمىشد، ولى خداوند خلقى را آفريد و آنان را به بندگى خود امر فرمود و از نافرمانى بر حذر داشت و حجت را به فرستادن پيامبران بر آنها تمام نمود و به نازل كردن كتب آسمانى عذرى برايشان نگذاشت تا خود آنها باشند كه فرمان برند و آنها باشند كه نافرمانى كنند تا به پاداش يا كيفر عمل خويش رسند. (بحار:10/164)

و فرمود: خداوند هر خيرى را كه بكسى برساند يا هر شرى را كه از كسى دفع سازد نتيجه اطاعت از فرامين او است زيرا طاعت پروردگار عامل رسيدن بهر خيرى است كه آدمى در پى آنست و وسيله نجات از هر شرى كه وى از آن گريزانست.

و فرمود: هر كه خدا را اطاعت كند او در ذكر خدا است هر چند نماز و روزه (مستحبّى) و تلاوت قرآنش اندك باشد.

اميرالمؤمنين (ع) فرمود: دلسوزترين مردم به خود ، مطيعترين آنها است به خدا.

و نيز آن حضرت فرمود: اينكه خداوند امر و نهى كرده تا مردمان در مورد اوامرش از او اطاعت نموده و در نواهيش باز ايستند و كسى كه در اوامر خدا مطيع بود از هر سودى كه بدست خدا است بهرهمند گردد و كسى كه از منهيات خدا دست برندارد خدا را عصيان نموده و آنكس كه در حال عصيان و تمرد بميرد خداوند او را به رو در دوزخ افكند. و بدانيد كه رابطهاى ميان خدا و هيچ
كسى حتى ملائكه مقرب و پيامبران مرسل نباشد جز اطاعت او پس اگر خواستيد براستى مسلمان باشيد در اطاعت او بكوشيد كه هيچ قدرتى به دست كسى جز خدا نباشد.

اِطافَة :

اِطاقَة:

اِطالَة:

اَطِبّاء:

اِطباق:

اَطباق :

اَطر:

اِطراء:

اِطراب:

اِطراد:

اِطِّراد:

اِطراف :

اِطِّراف :

اَطراف:

اِطراق:

اطرش:

اُطروش:

اِطعام:

در احاديث نبوى و روايات واصله از اهلبيت عصمت و طهارت نيز سفارشات اكيده در اينباره آمده، كه به بخشى از آنها اشاره مىشود: امام صادق (ع): «من اطعم ثلاثة من المسلمين غفر الله له»: هر آن كس سه نفر از مسلمانان را خوراك دهد خداوند وى را بيامرزد (بحار:74/367). رسول الله (ص): «من اطعم مؤمنا لقمة اطعمه الله من ثمار الجنة»: هر كه يك لقمه غذا به مسلمانى بخوراند خداوند از ميوههاى بهشت غذاى او سازد (بحار:69/382). عنه (ص) أيضاً: «خيركم من اطعم الطعام و افشى السلام و صلّى و الناس نيام»: بهترين شما كسى است كه به ديگران خوراك دهد و به عموم سلام كند و در حالى كه مردمان به خواباند به نماز بايستد. (بحار:74/360)

اطعام طعام ـ در شرع اسلام ـ از جمله كفارات است كه در موارد عديده بدان دستور داده شده. به «كفارات» رجوع شود.

اَطعِمَه و اَشرِبَه:

اَطغى:

اِطفاء:

اَطفال:

اِطلاء:

اِطلاع :

اِطّلاع :

قال الصادق (ع) لبعض اصحابه : «لا تُطلع صديقك من سرّك الاّ على ما لو اطّلع عليه عدوّك لم يضرّك ، فانّ الصديق قد يكون عدوّك يوما ما»: امام صادق(ع) به يكى از ياران خود فرمود: دوست خود را تنها بر آن اسرارت آگاه ساز كه اگر دشمنت بر آنها آگاه شود زيانى به تو نرساند، زيرا بسا همان دوست، دشمن تو گردد . (بحار:74/177)

اِطلاق:

اِطلال :

اَطلال :

اَطلَس :

اُطُم :

اَطمار:

اِطماع: