اُمّ ابيها:

اُمّ احمد:

امّ ايمن:

امايمن زنى شجاع بود و در جنگ حنين و اُحُد و خيبر شركت جست . وى احاديثى از رسول اكرم(ص) روايت كرده و در هنگام رحلت پيغمبر (ص) بيش از اندازه مىگريست و ناله مىكرد و مىگفت كه گريه من فقط براى انقطاع وحى الهى از خانه ما مىباشد و نيز حضرت زهرا (س) در حادثه فدك وى را شاهد خود معرفى فرمودند .

اُمّ البنين:

در تاريخ طبرى هم آمده است كه حضرت اميرالمؤمنين (ع) پس از فوت حضرت زهرا (ع) با وى تزويج نمود و حضرت ابوالفضل العباس (ع) و جعفر و عبدالله و عثمان از او متولد گشت و تمامى آنان در روز عاشوراى سال 61 ق به شهادت رسيدند . هنگامى كه بشير ، نعى شهادت سيدالشهداء (ع) را در مدينه اعلام كرد و حضرت سجاد همراه با قافله كربلا وارد مدينه گشت ، حضرت زينب كبرى به
زيارت امالبنين شتافت و شهادت چهار فرزند او را تسليت گفت . امالبنين كه سخنورى فصيح بود پس از خبر شهادت فرزندانش همه روزه به قبرستان بقيع مىرفت و عبيدالله بن عباس فرزند پسرش حضرت عباس (ع) را همراه خود مىبرد و مشغول سرودن اشعار در رثاء فرزندانش مىشد و مردم مدينه جهت شنيدن اشعار و ندبه وى در آن محل گرد مىآمدند ، از آن جمله مروان بن حكم كه از دشمنان سرسخت بنىهاشم بود جهت استماع ندبه و اشعار و رثاء امالبنين به بقيع حاضر مىگشت و مىگريست . (دائرةالمعارف تشيع)

اُمَّت:

جمعيتى كه امر واحدى آنها را در خود گرد آورده باشد، چون يك دين يا يك كيش، يا يك روش يا يك زمان يا يك جا يا يك نوع خلقت. و هر نوعى از حيوان را امت گويند. و بسا يك نفر را بلحاظ اينكه همه صفات نيك در او جمع است و مقام رهبرى را دارد امت گويند، چون ابراهيم (ع) كه در قرآن آمده: (ان ابراهيم كان امة) و در حديث نيز آمده كه: «يبعث عبد المطلب امة واحدة، عليه بهاء الملوك و سيّما الانبياء» (بحار:15/157). بمعنى دين نيز آمده: (انا وجدنا آبائنا على امة)(زخرف:22). بمعنى زمان و هنگام نيز آمده: (الى امة معدودة) (هود:8). (مجمع البحرين)

فخر رازى در تفسير آيه: (و ما من دابة...) (هيچ جنبنده بر روى زمين و هيچ پرنده كه به دو بال خود پرواز كند نباشد جز آنكه مانند شما بشر امتهائى بوند) گفته: در حديث آمده كه پيغمبر (ص) فرمود: اگر نه اين بود كه سگان يك امتند كه خداى را تسبيح مىكنند فرمان مىدادم كه همه آنها را بكشيد. (سفينة البحار)

اُمَّتِ اِسلام:

ما اينچنين شما (مسلمانان) را امتى گزيده و معتدل قرار داديم تا بر ديگر مردمان حجت و گواه باشيد و رسول (ص) گواه شما باشد.

حاكم ابو القاسم حسكانى در كتاب شواهد التنزيل از سليم بن قيس روايت كند كه على (ع) فرمود: مراد خداوند از (لتكونوا شهداء على الناس) مائيم كه رسول (ص) گواه و حجت بر ما باشد و ما گواهان خدا بر آفريدگانش و حجت او در زمين باشيم و مائيم آن كسان كه خداى تعالى فرمود: (كذلك جعلناكم امّة وسطا).

مرحوم طبرسى ذيل اين آيه مىگويد: اين سه شرط (امر بمعروف و نهى از منكر و ايمان بخدا) شرائط امتياز امت اسلام است چنانكه از يكى از اصحاب پيغمبر (ص) نقل است كه مىگفت هر كس بخواهد گزيده اين امت باشد بايستى به اين سه شرط عمل كند. (مجمع البيان)

به همان گونه كه اسماء را به آدم آموخت، و در آن حال پرچمداران (رهبران باطل) را از نظرم گذراند و من براى على (ع) و پيروانش آمرزش طلب نمودم.

و نيز فرمود: ديرى نشود كه ديگر امتها به شما هجوم كنند بدان سان كه خورندگان به ظرف غذا هجوم آرند. عرض شد: آيا اين (گستاخى ديگران بر مسلمانان) بعلت اندك بودن شمار مسلمانان است؟ فرمود: خير، شمارتان در آن روز زياد باشد ولى خاشاكى باشيد چون خاشاك سيل. و خداوند هيبتتان را از دل دشمنانتان بردارد و دلهاتان را سست نمايد.

و نيز از آن حضرت آمده كه فرمود: قيامت بپا نگردد تا اينكه گروهى از امتم به مشركين بپيوندد و تا اينكه در ميان امتم بت پرستى رايج گردد.

و نيز از آن حضرت رسيده كه فرمود: نه چيز از امت من برداشته شده (امت در برابر نه چيز مورد مؤاخذه خدا قرار نگيرند): كارى كه به خطا و اشتباه مرتكب آن شوند، و آنچه كه آن را از ياد برده باشند و عملى كه به اكراه و اجبار بدان درآيند، و آنچه كه از روى جهل و نادانى از آنها سرزند، و كارى كه از توانشان خارج باشد ، و چيزى كه بدان ناچار و مضطر باشند، و حسد (تا گاهى كه عملى نشود)، و فال بد، و وسوسه در امر آفرينش جهان تا گاهى كه بزبان نياورند.

و فرمود: بر شما (امت) بيم دارم از فروختن قضاوت (رشوه گيرى در قبال داورى)، و قطع رحم، و تلاوت قرآن به آواز غنائى طرب انگيز، و اين كه كسى را پيشواى خود سازيد كه امتيازى بر شما نداشته باشد.

اِمتاع :

اِمتِثال:

اِمتِحان:

اِمتِداح:

اِمتِداد:

اِمتِزاج:

اِمتِشاط:

اَمتِعَة:

اِمتِلاء:

اِمتِناع:

اُمَّت وسط:

به «وسط» نيز رجوع شود.

اِمتِهان:

اِمتِيار:

اِمتِياز:

امتياز:

«معيار امتياز در قرآن كريم»

3 ـ علم: (قل هل يستوى الذين يعلمون و الذين لا يعلمون) (زمر:9). (يرفع الله الذين آمنوا و الذين اوتوا العلم درجات). (مجادله:11)

5 ـ رجوليت: (و لهنّ مثل الذى عليهن بالمعروف و للرجال عليهن درجة)(بقره:228) . كه مراد از آن درجه كه موجب امتياز است همان قيموميت و سرپرستى است كه در آيه (الرجال قوّامون على النساء) بدان اشاره شده است.

(و الله فضل بعضكم على بعض فى الرزق...) ; خداوند در امر روزى بعضى از شما را بر بعضى برترى داد. (نحل:71)

امتياز نژادى:

حضرت از اين عكسالعمل آنها آنچنان خشمگين گشت كه شتابان در حالى كه رداى خويش را به زمين مىكشيد از جمع آنان بيرون شد و خطاب به عجمها مىفرمود: اى گروه عجم! اينها شما را به منزله يهود و نصارى مىپندارند، از شما زن مىستانند و به شما زن نمىدهند و آنچنان كه از شما توقع دارند خود را مديون شما نمىدانند! حال كه چنين است (و اينان به امتيازات موهوم چشم بستهاند) شما (نيز در صدد كسب اينگونه امتيازات برآئيد و) به تجارت بپردازيد كه از پيغمبر (ص) شنيدم فرمود: روزى را ده دانگ است و نه دانگ آن در تجارت است و يكى در ساير كسبها (بحار:42/160) . به «ناسيوناليسم» نيز رجوع شود .

اَمثال:

امثَل:

اَمجاد:

اُمّ جميل:

اُمّ حبيب:

ام حبيب:

ام حبيب:

ام حبيبة:

اُمّ الحكم:

اُمُّ الخير:

امّالخير : جمال النساء بغدادى مكنّاة به امّالخير ، از زنان پرهيزكار و دانشمند و از محدّثان عامه در قرن هفتم هجرى است . در فقه و حديث دستى داشته و افادات علمى مىكرده است . به سال 640 هـ ق درگذشت .

امّالخير : رابعه عدوية ، از زنان نيكوكار بود . به «رابعة» رجوع شود .

اَمَد:

اِمداد:

امّ داود بربريه:

اَمر:

اَمر:

«كيفيت اشتقاق امر»

اَمر:

امرى كه در شب قدر نازل مىشود : (تنزل الملائكة و الروح فيها باذن ربهم من كل امر * سلام هى حتى مطلع الفجر)ملائكه و روح در آن (شب قدر) هر رخدادى را (از اجل و روزى تا سال آينده) نازل مىسازند ... (قدر:4 ـ 5)

اِمر :

اَمَرّ:

فى وصية لقمان لابنه: ذقت المرارات كلها فلم اذق شيئا امرّ من الفقر. (بحار:13/413)

اِمراء:

اُمَراء:

اِمرار:

اِمراض:

اَمراض:

اِمراع:

اِمرَء :

اِمرَءَة :

امر به معروف و نهى از منكر :

امر به معروف و نهى از منكر به شرائط ذيل واجب است :

2 ـ تارك طاعت و مرتكب معصيت به كار خويش پافشارى داشته باشد كه اگر كسى خلافى مرتكب شد و سپس ندامت جست و توبه نمود دگر جائى براى امر به معروف و نهى از منكر نماند .

4 ـ احتمال تأثير بدهد .

و در صورتى كه هيچيك از مراحل امر به معروف و نهى از منكر ميسّر نبود واجب است به دل انكار نمود . (لمعه دمشقيه)

(الذين ان مَكّنّاهم فى الارض اقاموا الصلوة و آتوا الزكاة و امروا بالمعروف و نهوا عن المنكر ولله عاقبة الامور) ; آنانكه چون قدرت و مكنتى به آنها دهيم نماز را به پاى دارند و زكاة را ادا كنند و امر به معروف و نهى از منكر نمايند ، و عاقبت كارها به دست خداست . (حج:41)

(المؤمنون و المؤمنات بعضهم اولياء بعض يأمرون بالمعروف و ينهون عن المنكر ...) ; مردان و زنان مؤمن همه ياور و دوستدار يكديگرند كه يكديگر را به كار نيك وادار نموده و از كار زشت و ناپسند باز مىدارند . (توبه:71)

(و لتكن منكم امة يدعون الى الخير و يأمرون بالمعروف و ينهون عن المنكر و اولئك هم المفلحون) ; و بايد برخى از شما مسلمانان به وظيفه تبليغ احكام بپردازند و مردمان را به نيكوكارى بخوانند و آنها را به طاعت پروردگار امر كنند و از معصيت نهى نمايند و همان دستهاند كه سرافراز و رستگارند . (آل عمران:104)

اميرالمؤمنين (ع) در يكى از سخنان خود خطاب به علماى دين فرمود : ... ببينيد خداوند در آيه (المؤمنون و المؤمنات بعضهم اولياء بعض يأمرون بالمعروف و ينهون عن المنكر) از امر به معروف و نهى از منكر به عنوان يك فريضه دينى آغاز نموده، چه خود مىداند كه اگر مردمان به اين واجب عمل كنند و حقّ آن را ادا نمايند همه واجبات دين اعمّ از سخت و سنگين (و آسان) آن عملى شود و برپا گردد چه امر به معروف و نهى از منكر دعوت به اسلام است، به علاوه سبب شود كه حقوق و اموال غصب شده به صاحبان آن برگردد و فىء و غنايم به نحو صحيح قسمت شود و صدقات و حقوق مالى خدائى دريافت و به موردش مصرف شود ... (بحار:100/79)

از حضرت رسول (ص) آمده كه فرمود : هرگاه امت مرا (آنچنان در برابر منكرات بىتفاوت) بيابى كه به ستمگر نگويند : تو ستمگرى ، آنها را بايد بدرود گفت . (كنزالعمال:1/74)

حارث بن مغيره گويد : شبى در يكى از كوچههاى مدينه به امام صادق (ع) برخورد نمودم . حضرت چون مرا ديد فرمود : اى حارث ! اين را بدان كه دانايانتان مسئول نادانهاتان خواهند بود . اين بفرمود و دگر توقفى ننمود و رفت . من (از اين سخن حضرت كه معلوم بود مسئلهاى او را به رنج آورده) بسى مبهوت و ناراحت شدم و در اولين وقت مناسب به خانهاش شتافتم ، پس از كسب اجازه به خدمتش رفتم و عرض كردم : فدايت گردم ! اين فرموده شما مرا منقلب ساخت ، ممكن است در اين باره بيشتر توضيح دهيد ؟ فرمود : چه چيزى شما را مانع است كه چون بشنويد يكى از خودتان (جماعت شيعه) مرتكب اعمالى است كه موجب اذيت و آزار ما و مايه ننگ ما است به نزد وى رفته و او را متذكر نموده نصيحتش كنيد و با سخن نرم و حكيمانه او را از كارش بازداريد ؟! عرض كردم : آخر آنها از ما نمىشنوند ! فرمود : حال كه چنين است وظيفه داريد از آنها جدا شده با آنان