اِيلاد :

اِيلاف:

اِيلام:

ايلخان:

ايلخانان ايران:

فهرست اسامى ايلخانان در ايران:

2 ـ اباقاخان هولاكو از 663 تا 680 .

4 ـ ارغون خان بن اباقا از 683 تا 690 .

6 ـ بايدوخان ابن طرغان بن هولاكو از جمادى الاولى 694 تا ذيقعده 694 .

8 ـ اولجايتو خدابنده بن ارغون از 703 تا 716 .

10 ـ ارپاوگان... بن ارتوبوكابن تولوى از 736 تا 736 .

12 ـ محمد خان... بن منگوتيمور بن هولاكو... ذيحجه 737...

14 ـ شاه جهان تيمور بن آلا فرنگ بن گيخاتو ذيحجه 739 تا 740 .

16 ـ طغا تيمور خان ز 736 تا 753 .

(از تاريخ عباس اقبال ص 552)

اِيلول:

اِيله:

اِيليا:

اَيم:

اَيِّم:

ايَّما:

ايَّما:

ايُّما:

اِيماء:

ايمان:

آيات و روايات درباره ايمان بسيار است كه محض رعايت ايجاز و اختصار به چند آيه و تعدادى روايت بسنده مىشود:

(فمن آمن و اصلح فلا خوف عليهم و لا هم يحزنون) ; كسانى كه به خدا و پيامبرانش ايمان آورند و رفتارى شايسته داشته باشند بيمى بر آنها نباشد و اندوهى آنان را دست ندهد. (انعام:48)

(و لو شاء ربّك لآمن من فى الارض كلهم جميعا) ; اگر خداى تو ـ اى محمد كه آرزو مىكنى همه مردم مؤمن باشند ـ مىخواست همه مردم روى زمين ايمان مىآوردند. تو مىخواهى كه به اكراه مردم ايمان آرند؟! (يونس:99)

(انما المؤمنون الذين اذا ذكر الله وجلت قلوبهم و اذا تليت...) ; مؤمنان كسانيند كه چون ذكرى از خدا شود دلهاشان ترسان و لرزان گردد و چون آيات او بر آنان تلاوت شود بر ايمان آنها بيفزايد و در هر كار به خداى خويش توكل كنند. آنانكه نماز را بپاى دارند و از آنچه روزيشان كردهايم انفاق كنند. آنان همان مؤمنان راستيناند كه در نزد پروردگارشان داراى درجاتند و شايسته مغفرت و روزى بزرگند. (انفال:2ـ3)

و از آن حضرت است كه فرمود: ايمان به خدا عبارت است از: معرفت به قلب و گفتار به زبان و عمل به اركان (دين) . (كنزالعمال:1/23)

پنج خصلت از ايمان است كه اگر كسى فاقد آن پنج بود ايمان ندارد: در برابر فرمان خدا تسليم بودن و از قضاى پروردگار خوشنود بودن و امور خود را به خدا واگذار نمودن و بخدا توكل داشتن و در اولين برخورد با رويدادها شكيبا بودن. (كنز:1/37)

عجلان ابى صالح گويد: به امام صادق(ع) عرض كردم: مرا بر حدود (مرزهاى) ايمان آگاه ساز. فرمود: شهادت به وحدانيّت خدا و نبوّت محمد (ص) و اقرار به تمامى آنچه كه از جانب خدا آمده و نمازهاى پنجگانه و اداى زكوة و روزه ماه رمضان و حج خانه خدا و دوستى با دوست ما و دشمنى با دشمن ما و داخل شدن در جرگه راستان و راستگويان.

محمد بن حكيم گويد: به امام كاظم (ع) عرض كردم: آيا گناهان كبيره انسان را از ايمان بيرون مىبرد؟ فرمود: آرى، و از كبيره پائينتر نيز، چه پيغمبر (ص) فرمود: زناكار هنگامى كه زنا مىكند مؤمن نيست و دزد هنگامى كه دزدى مىكند مؤمن نيست.

از امام صادق (ع) نقل است كه: عابدى در بنى اسرائيل بود كه داراى ايمانى استوار بود، اتفاقاً زنى از بنى اسرائيل مهمان او شد، در طول شب همى هواى نفس وى را تحريك مىكرد كه بطرف آن زن برود و او يكى از انگشتان خويش را به آتش نزديك مىكرد تا صبح شد، به زن گفت: برو كه بد مهمانى بودى.

امام باقر (ع) فرمود: هر كس چهل روز ايمانش را به خدا خالص گرداند خداوند او را به دنيا بىرغبت سازد و به او بينشى دهد كه درد و درمان خويش را بداند و حكمت را در دلش جاى دهد و زبانش را به حكمت جارى سازد.

امام صادق (ع) فرمود: ملعون است ملعون، كسى كه بگويد: ايمان گفتار تنها است بدون كردار. ابو عمرو زبيرى گويد: از امام صادق (ع) پرسيدم آيا ايمان گفتار توأم با عمل است يا گفتار تنها؟ فرمود: ايمان همهاش عمل است و گفتار خود بخشى از عمل است كه جزء ايمان مىباشد.

عبد الرحيم قصير گويد: نامهاى به حضرت صادق (ع) نوشتم و در آن نامه از حضرت پرسيدم كه ايمان چيست؟ و نامه را به دست عبدالملك دادم بنزد حضرت برد. حضرت در پاسخ چنين نوشت: خدا تو را رحمت كند از ايمان پرسيده بودى، ايمان همان اقرار به زبان است و دل بستن به آن و عمل كردن به اركان دين، و ايمان اجزائش بهم پيوسته است و آن خود يك خانه است (كه آدمى در آن درآيد) و همچنين اسلام نيز خانهاى است چنانكه كفر نيز خانهاى است و بسا شود كه يك بنده مسلمان باشد ولى هنوز مؤمن نباشد ولى تا مسلمان نباشد مؤمن نخواهد بود پس اسلام پيش از ايمان است و با ايمان شريك است و (نظر به اينكه عمل از اجزاء ايمان است) اگر بندهاى مرتكب گناهى چه كبيره و چه صغيره شد از ايمان بيرون مىرود و نام ايمان از او مىافتد ولى نام اسلام همچنان بر او ثابت است: اگر توبه كرد و از تقصير خويش پوزش طلبيد به خانه اسلام بازمىگردد.

امام صادق (ع) فرمود: ايمان همان انجام واجبات و اجتناب از گناهان كبيره است «و الايمان، هو معرفة بالقلب و اقرار باللسان و عمل بالاركان» (ايمان عبارت است از معرفت قلبى و اعتراف به زبان و عمل به دستورات دين) و اقرار به عذاب قبر و منكر و نكير و زنده شدن پس از مرگ و حساب و صراط و ميزان، و ايمان به خدا صورت نبندد جز به بيزارى از دشمنان خدا.

از حضرت رضا (ع) روايت شده كه فرمود: اگر گفته شود: خداوند به چه منظور مردمان را به اعتراف به خودش و به پيامبران و اولياء معصوم و احكام دينش امر فرموده؟ در پاسخ گفته مىشود: جهات فراوانى منظور بوده است ، از آن جمله اينكه اگر مردم به خدا ايمان نداشته باشند از گناهان بزرگ اجتناب نورزند و هنگام هيجان شهوت از هيچكس باك نداشته به هر جنايت و فساد دست زنند و به يكديگر ظلم كنند و در اين صورت فساد گسترش يابد و نظام زندگى از هم بپاشد و هر يك به ديگرى تجاوز كند، جان و مال و ناموس مردم دستخوش تعدى و تجاوز گردد، قتل ناحق به اوج رسد و جهان به صورت وحشتكدهاى درآيد.

اميرالمؤمنين (ع) فرمود: به بركت ايمان مىتوان به كارهاى شايسته راه يافت و بر اثر اعمال شايسته راه ايمان را توان جست.

و از آن حضرت است كه خداوند ايمان را بر چهار ستون قرار داده: بر صبر و يقين و عدل و جهاد.

ابن عباس گويد: پيشتازان در ايمان سه نفرند: حزقيل، مؤمن آل فرعون در امت موسى ، و حبيب، مؤمن آل ياسين در امت عيسى ، و علىّ بن ابى طالب (ع) كه افضل آنها است در امت محمد (ص). (بحار: 10 و 3 و 67 و 77 و 68 و 69 و 14 و 70 و 50 و 24)

«ان الايمان يبدو لُمظَةً (اللمظة مثل النكتة او نحوها من البياض) فى القلب، كلما ازداد الايمان ازدادت اللمظة» . (نهج : غرائب كلامه)

«درجات ايمان»

قاسم صيقل از يكى از ياران امام صادق(ع) نقل كند كه گفت: روزى در محضر امام نشسته بوديم و درباره يكى از دوستانمان سخن مىگفتيم و يكى از ما مىگفت: وى سست ايمان است. حضرت فرمود: اگر چنانچه عمل آنكه از شما پائينتر است مقبول نباشد تا اينكه مثل شما باشد پس عمل شما نيز نبايد قبول گردد تا مثل ما شويد.

و از آن حضرت نقل است كه فرمود: مؤمن دو نوع است: مؤمنى كه پيمان بندگى خود را با خدا تحقق بخشيده و به شرطش وفا كرده چنانكه فرمود: (رجال صدقوا ما
عاهدوا الله عليه) چنين مؤمنى هول و هراس دنيا و آخرت به وى نرسد و ديگران را نيز شفاعت كند و خود به شفاعت نيازمند نباشد. و مؤمن ديگرى كه بسان شاخه گندم و جو گاه كج شود و گاهى راست گردد اين كسى است كه به گرفتاريهاى دنيا و آخرت دچار شود و كسى را نتواند شفاعت كند و خود مشمول شفاعت باشد. (بحار: 67 و 69)

اَيمان :

(ولا تنقضوا الايمان بعد توكيدها): هر كه بدعتى در دين افكند، يا بدعتگذارى را پناه بدهد، خداوند، هيچ عملى را خواه واجب و خواه مستحب از او نپذيرد (نحل:91) . (ولا تجعلوا الله عرضة لايمانكم)(بقرة:224) . (فمن لم يجد فصيام ثلاثة ايام ، ذلك كفّارة ايمانكم اذا حلفتم): چهار خصلت است كه در هر كه بود خداوند خانهاى را در بهشت برايش بنا مىكند: پناه دادن به يتيم، و رحم بر ضعيف، و مهربانى با پدر و مادر، و مدارا كردن با برده خود (مائده:89) . (انّ الذين يشترون بعهدالله و ايمانهم ثمنا قليلا اولئك لا خلاق لهم فى الآخرة) . (آلعمران:77)

ايمُالله:

ايمن بودن:

ايمنى:

اَين:

اَين:

اَين:

اِيناس :

اينجو:

اِيواء:

اَيوان:

ايوان كسرى:

طاق كسرى مقر معمولى شاهنشاه بود. حيرت و اعجاب بينندگان بيشتر بعلت عظمت و شكوه و ضخامت اضلاع آن است.

ايوان كسرى را در مداين ... شاپور ذوالاكتاف بنا كرد و از بعد او چند پادشاه عمارت همى كردند تا بر دست نوشيروان عادل تمام شد. (نوروزنامه)

ايّوب بن نوح:

وى شخصيتى بزرگوار و دانشمند بوده كه روات شيعه از او روايات زيادى نقل كرده و به روايتش اعتماد داشتهاند و كتاب نوادر در احكام از نوشتههاى او است.

ايّوب پيغمبر:

خلاصه آيات مربوطه به ضميمه تفاسير آنكه: وى مورد آزمايش خداوند قرار گرفت و به انواع بلا و محنت از قبيل بيمارى و از بين رفتن اولاد و اموال دچار گشت و در تمامى مراحل آنچنان صبر نمود كه هرگز شكوه نكرد و از عبادت پروردگار سست نگشت و هنگامى كه محنت و بليه به اوج خود رسيد كه مورد شماتت دشمن قرار گرفت و بنقلى همسرش در جستجوى پزشكى برآمد كه ايوب را درمان كند ابليس بصورت پزشك بر وى ظاهر گرديد و به وى گفت من او را درمان كنم و از او مزدى نخواهم جز اينكه پس از بهبودى بگويد تو مرا شفا دادى. زن پذيرفت و چون به نزد ايوب بازگشت و ماجرا را به وى گفت ايوب به خشم آمد و سوگند ياد كرد كه صد ضرب تازيانه به وى زند. و بقولى همسرش پى كارى رفته بود دير كرد و ايوب كه سخت رنجور بود و تنها پرستارش را نيافت چنين سوگند ياد كرد، در اين حال ايوب با صداى بلند گفت: (انّى مسّنى الضرّ و انت ارحم الراحمين) ; پروردگارا! مرا رنج و محنت رسيد و تو از هر مهربان مهربانترى. پس خداوند نداى وى را پاسخ اجابت گفت، چنانكه فرمود: (فاستجبنا له فكشفنا ما به من ضر...); پس ما او را اجابت نموديم و هر رنج و محنتى كه داشت از او برطرف ساختيم و افراد خانواده ـ و اموال و مواشى ـ او را و نيز دو چندان را از راه مهر و محبت به وى بازگردانديم. (اركض برجلك ...) از بستر بيمارى برخيز و گامها را تند بردار و اين آب ـ كه گويند دو چشمه از زير پاى ايوب بجوشيد ـ جهت شستشو و آشاميدنت ـ بدان خود را شستشو ده و از آن بنوش ـ و تا سوگندت را نشكسته باشى دسته تركهاى
به دست گير و يكباره به همسرت بزن. ما ايوب را مردى شكيبا و بندهاى نيكو يافتيم زيرا او مدام رو به ما مىداشت. (انبيا و ص و مجمع البيان).

از امام صادق (ع) روايت است كه خداوند فرمود : بندهام ايوب آنچنانست كه هر نعمتى از من به وى ميرسد بيشتر مرا سپاس مىگويد. شيطان گفت: تو بلا را بر او مسلط ساز و ببين چگونه صبر مىكند؟ پس خداوند بلا را بر شتران و بردگانش مسلط نمود آنچنانكه بيش از يك برده بجا نماند. چون خبر به ايوب رسيد، گفت: سپاس خداوندى را كه داد و سپاس خداوندى كه بازپس گرفت. شيطان گفت: اسبانش بنزدش عزيزترند، بلا را بر آنها فرست. بلا به جان اسبان افتاد كه همه تلف شدند. ايوب گفت: شكر خدائى را كه عطا نمود و بازستد. اين بار بلا بر گاو و گوسفند و مزارع و زمين و اهل و اولادش مسلط گشت كه همه را از ميان برد و خود نيز سخت بيمار شد، دوستان پيرامونش گرد آمده گفتند: ما بظاهر تو را بهتر و خير انديشتر و سالمتر از هر كس مىدانستيم نكند در نهان مرتكب گناهى شدهاى و اين پيامد آن گناه است و ما نمىدانيم؟! آنگاه ايوب از سرزنش آنان بيتاب گشت و از خدا خواست او را از بلا رهائى بخشد. پس خداوند وى را شفا داد و همه آنچه را كه از او گرفته بود بدو بازپس داد. (بحار:12/250)

اِيه:

ايّها:

ايهام:

در اصطلاح علم بديع چنان است كه لفظى ذو معنيين بكار رود: يكى قريب و يكى غريب، تا خاطر سامع نخست به معنى قريب رود و مراد قائل ، معنى غريب باشد، چنانكه شاعر گفته:

پندارند كه دست چپ و راست است و شاعر از يسار مال و از يمين سوگند خواسته است.

اِيهان: