رسول الله (ص) : «ثلاثة من الوسواس : اكل الطين ، وتقليم الاظفار بالاسنان ، واكل اللحية» . (وسائل:24/223)

عنه (ع) : «قضى اميرالمؤمنين (ع) فى اللحية اذا حُلِقَت فلم تنبت الدية كاملة ، فاذا نبتت فثلث الدية» . (وسائل:29/341)

لَحيف :

نام يكى از اسبان پيغمبر (ص) به جهت درازى دُم او ، گوئى زمين را به آن ميپوشانيد . (نهاية ابن اثير)

لَحِيم :

گوشتناك . بسيار گوشت .

لَخّ :

سخن سربسته ومشتبه گفتن . رسيدن به كوه وبرآمدن بر آن . طپانچه زدن . عطر آلودن.

لَخب :

سيلى زدن . (منجد)

آرميدن با زن . (منتهى الارب)

لَخَب :

درخت مُقل . (منجد)

لَخت

(فارسى)

:

جزو . بعض . بخش . مقدار . پاره . حصّه .

لَخَص :

گوشت گرفتن پلك بالائين چشم . گوشت كوره چشم . ج : الخاص .

لَخَف :

ضرب شديد . به سكون خاء : كره رقيق .

لَخم :

طپانچه زدن . بريدن .

لَخم :

يكى از قبائل عرب . اصل آنها از يمن از اولاد لخم ، و اسم لخم مالك بن عدىّ بن الحارث بن مرّة بن ادد بن زيد بن كهلان ، يا زيد بن يشحب بن يعرب بن قحطان . ازين حىّ اند پادشاهان حمير وآسيه بنت مزاحم ، زن فرعون . (منتهى الارب)

در قرن اول و دوم پيش از هجرت ، بعضى از افراد اين قبيله به شمال جزيرة العرب وبه سوى سوريه وفلسطين هجرت نمودند ، در حيره مملكت لخم بنيان نهادند ، با غسّانيان در خصومت بودند ، مسيحى بودند وسپس اسلام اختيار كردند . (المنجد قسم الاعلام)

لَخَن :

گنده بوى گشتن .

لَخناء :

مؤنث ألخن . امرأة لخناء : زن گنده شرم .

لَخو :

دارو در بينى كسى ريختن .

لَخيف :

نام اسبى مر پيغمبر اسلام را .

لَدّ :

سخت خصومت كردن با كسى . خصومت نمودن با كسى وسپس پيروز شدن بر او . لدّه عن الشىء : او را از آن كار باز داشت . دارو به يك سوى دهن فرو گذاشتن.

لُدّ :

جِ اَلَدّ ، مردم سخت خصومت كه به حق ميل نكنند . (لتبشّر به المتقين وتنذر به قوما لُدّاً) ; تا با آن (قرآن) پرهيزكاران را مژده دهى وگروهى كه در دشمنى سخت اند بيم دهى . (مريم:97)

لَدَد

(مصدر)

:

سخت خصومت كردن . سخت با خصومت شدن .

لَدغ :

لسع . گزيدن . رسول خدا (ص) : «لا يُلدَغ المؤمن من جحر مرتين» ; مسلمان از يك سوراخ دو بار گزيده نشود . (بحار:91/346)

لَدم :

آواز سنگ وجز آن كه بر زمين افتد . علىّ (ع) : «والله لا اكونُ كالضَبُغ تنام على طول اللدم حتى يصل اليها طالبها ...» يعنى بخدا سوگند كه من همچون كفتار نيستم كه با آوازهاى پياپى افتادن سنگ بر در لانه اش به خواب رود ... (نهج : خطبه 6)

لَدُن :

نزد . ظرف زمان ومكان است . صاحب منتهى الارب گويد : وهو ظرف زمانى ومكانى غير متمكن بمنزلة عند و دخل عليه من وحدها قوله تعالى (من لدنّا) وجاءَت مضافة بخفض ما بعدها وفيه لغات : لدن ككتف ولدن بضم اللام والنون ولدن بكسر النون كجير ولُدّ ككُمّ وحكى الكسائى لد باسقاط النون وفتح الدال ولد كمذ ولدا كقفا ولدن بضمتين وسكون النون وكسرها عند اسد ، ولد بالفتح وضم الدال ولدى بالفتح مقصوراً قال الراجز :

من لد لحييه الى منخوره .

وقال ذوالرمة :

لدن غدوة حتى اذا امتدّت الضحىوحث القطين الشحشحان المكلف

فنصب غدوة لانه توهم ان هذه النون زائدة تقوم مقام التنوين فتنصب كما تقول ضارب زيدا و لم يعملوا لدن الا فى غدوة خاصّة وسمع لدى بمعنى هل . (منتهى الارب)

لَدُنّىّ :

منسوب به لدن . فطرى . جبلّى . آنچه كسى را بدون سعى او وكوشش غير ، محض به فضل خويش از نزد خود حق تعالى عطا فرموده باشد ، يا بدون تعليم غير از طبيعت ذهن او باشد ، واين منسوب است به لدن كه به معنى نيز است . (غياث ، آنندراج)

علم لدنى : علم كه بنده را افتد بى واسطه اى وتنها به الهام خداى تعالى باشد .

لَدى :

نزد . عند . ظرف زمان ومكان واسم جامد است . (والفيا سيّدها لدى الباب). (يوسف:25)

لَذّات :

جِ لَذَّت . خوشيها . علىّ (ع) : «الا فاذكروا هادم اللذات ومنغّص الشهوات» (نهج : خطبه 99) . «اذكروا انقطاع اللذات وبقاء التبعات ...» . (نهج : حكمت 433)

لَذاذة :

خوش مزه يافتن چيزى را . در مناجات خداوند با حضرت عيسى (ع) آمده است : يا عيسى لا خير فى لذاذة لا تدوم ، وعيش من صاحبه يزول . (بحار:14/293 از كافى)

لَذّت :

خوشى . مقابل الم . ادراك ملائم من حيث هو ملائم . صاحب كشّاف اصطلاحات الفنون گويد : بالفتح والتشديد مقابلة الالم ، وهما بديهيان ومن الكيفيات النفسانيّة ، فلا يُعَرَّفان ، بل انما يذكر خواصهما دفعا للالتباس اللفظى .

ابن زكريا رازى گفته : لذت يك امر وجودى نيست ، بلكه امرى است عدمى كه آن دفع الم باشد ، مانند خوردن غذا كه آن دفع الم گرسنگى ، ولذت جماع ، كه آن دفع الم فشار منى است كه در كيسه فراهم گشته است . وبعضى محققين اين نظريه را رد كرده وگفته اند : گرچه در برخى موارد اين چنين است ، ولى كلّيّت ندارد ، زيرا لذت نظر به روى زيبا ونيز لذت دست يافتن ناگهانى به مالى فراوان ـ بدون نياز قبلى به آن دو ـ مسبوق به المى نميباشد . پس لذت ، امرى وراى دفع الم است .

(وفيها ما تشتهيه الا نفس وتلذّ الاعين) (زخرف:71) . (وانهار من خمر لذّة للشاربين). (محمد:15)

اميرالمؤمنين (ع) : اين را بدانيد كه لذتها پايان مى پذيرند ولى پيامدهاى گناه بجاى ميمانند. (بحار:73/364)

امام صادق (ع) : چه بسيار صبر وخوددارى يك ساعت (در پرهيز از گناه) كه شاديهاى دراز مدت را در پى بُوَد ، وچه بسيار لذتهاى كوتاه مدت كه اندوههاى دور و دراز به دنبال داشته باشد .

پيغمبر اكرم (ص) : كم لذت ترين مردم ، حسود است .

عيسى بن مريم (ع) فرمود : همچنان كهبيمار تا گاهى كه بيمارى در وجودش بود لذت غذا درك نكند كسى كه دلباخته دنيا بود لذت عبادت در نيابد .

از امام صادق (ع) روايت است كه خداوند به بندگانش ميفرمايد : اى بندگانم كه در بندگى صادقيد امروز به لذت بندگيم كام برانيد تا در آخرت به انواع لذتها كه در نتيجه آن به شما عايد شود كامروا گرديد . (بحار:71 و 73 و 8 و 14)

لَذع :

سوزانيدن . سوختن آتش كسى را .

لَذيذ :

خوش مزه . لذت بخش . اميرالمؤمنين (ع) در باره كسانى كه مى پنداشتند دنيا براى هميشه به كام بنى اميه است : «بل هى مجّة من لذيذ العيش يتطعّمونها برهةً ثم يلفظونها جملة» : كسانى كه چنين پندارند سخت در اشتباهند ، چه اين كه سهم آنان جرعه اى از زندگى لذت بخش زندگى بيش نيست (روزگارى آن را مى مكند) وسپس يك بارگى همه آن را بيرون ميافكنند. (نهج : خطبه 87)

رسول خدا (ص) در بر حذر داشتن از وابستگى به دنيا : «انها لسريعة الذهاب و وشيكة الانقلاب ، فاحذروا حلاوة رضاعها لمرارة فطامها ، واهجروا لذيذ عاجلها لكربة آجلها ...» . (بحار:77/189)

نيز از آن حضرت است : «اذا قام العبد من لذيذ مضجعه والنعاس فى عينيه ليرضى ربّه ـ جلّ وعزّ ـ بصلاة الليل ، باهى الله به ملائكته فقال : اما ترون عبدى هذا قد قام من لذيذ مضجعه الى صلاة لم افرضها عليه ؟! اشهدوا انى قد غفرت له» . (بحار:87/156)

لَرز :

اسم است از لرزيدن . رعشة . رعدة. رجفة . به «لرزه» رجوع شود .

لَرزه

(اسم از لرزيدن)

:

لرزش . رجفة . رعشة . رعدة . قرآن كريم : «پس (از آن كه قوم صالح از فرمان خدا سرباز زدند وشتر صالح را پى كردند) لرزه آنها را فرا گرفت تا آن كه همه در خانه هاى خود از پاى درآمدند» . (اعراف:78)

امام صادق (ع) : هرگاه حسين بن على(ع) به نماز مى ايستاد ودر برابر خداوند خويش قرار ميگرفت شانه هايش به لرزه در مى آمد ، وچون به ياد بهشت و دوزخ ميافتاد مانند مار گزيده به خود مى پيچيد ... (مستدرك الوسائل:4/100)

امام باقر (ع) : هرگاه اميرالمؤمنين (ع) به نماز ميايستاد همانند بنده اى ذليل بود كه در برابر خداوندگارى جليل ايستاده باشد ، از خوف خداوند عز وجل اعضاء بدنش به لرزه مى افتاد وچنان نماز ميگزارد كه گوئى آخرين نماز او باشد . (بحار:46/61)

لرزيدن :

ارتعاش . رجف . قرآن كريم : «روزى كه زمين وكوهها بلرزند وكوهها بسان تلّ ريگى به موج در آيند» . (مزّمّل:14)

لِزاز :

پشتوان در . چوبى كه پشت در افكنند . ج : لُزُز . (منتهى الارب)

لِزاز :

نام اسب حضرت رسول (ص) كه مقوقس والى مصر با ماريه به پيشگاه آن حضرت هديه فرستاد . (منتهى الارب)

لِزام :

مُلازِم . سخت مُلازِم چيزى . مرگ. از معنى نخست است : (ولولا كلمة سبقت من ربّك لكان لزاما واجلٌ مسمى)(طه:129) . اى لكان العذاب لزاما لهم واقعا فى الحال . (مجمع البيان)

(قل ما يعبؤا بكم ربّى لولا دعاؤكم فقد كذّبتم فسوف يكون لِزاما) (فرقان:77) . اى فسوف يكون عقابه لتكذيبكم ايّاه لازما لكم. (مجمع البيان)

لَزب :

گزيدن كژدم كسى را . چسبيدن به چيزى .

لَزِب :

اندك . ج : لِزاب . لغزنده .

لُزوب :

چسبيدن . چسبيدن وسخت شدن گِل . علىّ (ع) ـ در صفت گل آدم ـ : «ولاطها بالبلّة حتى لزبت» . (نهج : خطبه 1)

لُزُوجَت :

چسبناكى . ليزى .

صاحب كشّاف اصطلاحات الفنون آرد : لزوجة بالزاء المعجمة هى كيفية ملموسة تقتضى سهولة التشكّل وعسر التفرق والشىء بها يمتدّ متصلا ، ويقابلها الهشاشة والملاسة . كذا قال الشيخ فى الشفاء .

لُزُوم :

پيوسته ماندن با كسى يا با چيزى. علىّ (ع) : «اوصيك بتقوى الله ـ اى بُنَىّ ـ ولزوم امره» . (نهج : نامه 31)

وجوب . ضرورت . بايستن . در اصطلاح نحو ، مقابل تعدّى .

در اصطلاح فقه ، لزوم عقد ثابت ماندن وعدم جواز فسخ آن است ، مقابل جواز .

وعند المنطقيين عبارة عن امتناع الانفكاك عن الشىء ، وما يمتنع انفكاكه عن الشىء يسمّى لازما وذلك الشىء ملزوما .

لِسان :

زبان . ج : السِنَة والسُن ولُسن ولِسانات . آلة النطق والذوق والبلع او تناول الغذاء . گاه مذكر وگاه مؤنث استعمال شود وبيشتر مذكّر (المنجد) . (الم نجعل له عينين ولسانا وشفتين) . (بلد:9)

علىّ (ع) : «ثمّ اياكم وتهزيع الاخلاق وتصريفها ، واجعلوا اللسان واحدا ، وليخزن الرجل لِسانه ، فانّ هذا اللسان جموح بصاحبه ، والله ما ارى عبدا يتقى تقوى تنفعه حتى يخزن لسانه ، وان لسان المؤمن من وراء قلبه ، وان قلب المنافق من وراء لسانه ، لان المؤمن اذا اراد ان يتكلّم بكلام تدبّره فى نفسه ; فان كان خيراً ابداه ، وان كان شرّاً واراه، وان المنافق يتكلّم بما اتى على لسانه ، لا يدرى ماذا له وماذا عليه . ولقد قال رسول الله (ص) : لا يستقيم ايمان عبد حتى يستقيم قلبه ، ولا يستقيم قلبه حتى يستقيم لسانه ، فمن استطاع منكم ان يلقى الله تعالى وهو نقىّ الراحة من دماء المسلمين واموالهم، سليم اللسان من اعراضهم فليفعل» . (نهج : خطبه 176)

«اللسان سَبُعٌ ان خُلّى عنه عَقَر» . (نهج : حكمت 60)

«المسلم من سَلِمَ المسلمون من لسانه ويده» . (نهج : خطبه 167)

«المرء مخبوء تحت لِسانه» . (نهج : حكمت 148)

«الجهاد الجهاد بايديكم ثم بالسنتكم» . (نهج : حكمت 375)

لِسان :

لُغَت . قرآن كريم : (وما ارسلنا من رسول الاّ بلسان قومه) (ابراهيم:4) . (ومن آياته خلق السماوات والارض واختلاف السنتكم والوانكم) . (روم:22)

لِسانى :

شيرازى . وى آخرين كس از بيست و دو شاعر شيعه است كه در مجالس المؤمنين مذكور شده وبه واسطه تعصبى كه نسبت به مذهب خود داشته بيشتر قابل ذكر است تا به سبب رتبه شاعرى . زيرا كه هر چند ميگويند متجاوز از صد هزار شعر سروده گفتار او بسيار كم معروفست . واگر چه در آتشكده وهفت اقليم نام او مسطور است ولى رضا قليخان نام وى را از قلم انداخته است .

بيشتر ايام عمر را در بغداد وتبريز بسر برد وكمى قبل از غلبه سلطان سليمان بر تبريز وفات يافته است .

مؤلف مجالس المؤمنين گويد : به واسطه اخلاصى كه به حضرات ائمه عليهم السلام داشت تاج دوازده ترك شاهى را از سر نمى نهاد تا آنكه وقتى كه سلطان سليمان رومى متوجه تسخير تبريز بود چون خبر قرب وصول او به مولانا رسيد اتفاقاً در آن وقت مولانا در مسجد جامع تبريز به تعقيب نماز مشغول بود استماع آن خبر كرد دست برداشت و دعا كرد كه خدايا اين متقلب به تبريز مى آيد ومن تاج از سر نميتوانم نهاد ومشاهده استيلاى او به خود قرار نتوانم داد مرا بميران وبه درگاه رحمت خود واصل گردان . اين مضمون گفت وسر به سجده برد ودر آن سجده جان به جان آفرين سپرد . چنانكه گويد :

گر بند لسانى گسلد از بندشدر خاك شود وجود حاجتمندش

بالله كه زمشرق دلش سر نزندجز مهر على ويازده فرزندش

در جمع اشعار خود توجهى نداشت ; آثار او را پس از مرگ ، شريف تبريزى كه از شاگردان وى بود جمع آورد . اما مجموعه مزبوره به قدرى بد بود كه بنابر قول آتشكده به سهواللسان شهرت يافت . وفاتش به سال 940 هجرى بوده است . (ترجمه تاريخ ادبيات ايران تأليف براون:4/157)

لَسب :

گزيدن مار و كژدم . به تازيانه زدن كسى را . چسبيدن به چيزى . ليسيدن انگبين و روغن . على (ع) : «المرأة عقرب حلوة اللسبة» . (نهج : حكمت 61)

لَسع :

گزش . گزيدن . امام صادق (ع) : «المؤمن حسن المعونة ، خفيف المؤنة ، جيّد التدبير لمعيشته ، لا يلسع من جحر مرّتين» . (بحار:67/362 از كافى)

لَسِن :

زبان آور . فصيح .

لَشكَر :

مجموعه سربازان . جيش . جند . كتيبة . فيلَق . معرّب آن عسكر . امام صادق(ع) : ابليس را لشكرى نيرومندتر از زنان وخشم نباشد . (بحار:78/246)

شمار سربازان لشكر پيغمبر اسلام : در بدر سيصد وسيزده ، ودر اُحُد ششصد ، ودر احزاب نهصد ، ودر خيبر هزار وچهارصد ، ودر فتح مكه ده هزار ، ودر تبوك سى هزار ، ودر حنين سى هزار تن بود .

لَشكرگاه :

اردو . مُعَسكَر .

لصّ

(به هر سه حركت لام)

:

دزد . ج : لُصوص وألصاص ولِصَصَة ولِصاص .

عن ابى عبدالله(ع) قال : «قال اميرالمؤمنين (ع) : اللصّ المحارب فاقتله ، فما اصابك فدمه فى عنقى» . (وسائل:11/425)

عن جعفر (ع) عن ابيه انه قال : «اذا دخل عليك رجل يريد اهلك ومالك فابدره بالضربة ان استطعت ، فانّ اللصّ محارب لله ولرسوله ...» . (وسائل:15/119)

ابوعبدالله(ع) : «اذا قدرت على اللصّ فابدره وانا شريكك فى دمه» . (وسائل:29/239)

لُصوق :

برچسبيدن . چسبندگى .

لَصيق :

چسبيده . متصل . فلان لصيقى : او ملاصق ودر جنب من است .

لَطائِف :

جِ لطيفة . چيزهاى نيكو . گفتارهاى نرم . سخنهاى باريك . به «لطيفة» رجوع شود.

لَطاة :

زمين . جاى . پيشانى . دزدان كه نزديك باشند از تو . (منتهى الارب)

لَطافَت :

ريزه وخرد شدن . خردى . ريزگى . دقت . صغر . ضد كثافت .

لَطح :

به كف دست بر پشت كسى زدن نرم نرم . وفى الحديث : «فجعل يلطح افخاذنا بيديه» . اى يضرب الضرب الليّن . (منتهى الارب)

لَطخ :

آلودن چيزى را . به بدى متهم كردن .

لَطع :

ليسيدن . عن ابى عبدالله (ع) : «كان رسول الله (ص) يلطع القصعة . قال : ومن لطع قصعة فكانّما تصدّق بمثلها» . يعنى امام صادق (ع) فرمود : پيغمبر (ص) كاسه غذا را ميليسيد . سپس فرمود : هر كه كاسه غذائى را بليسد چنان باشد كه همان مقدار غذا را به صدقه داده باشد. (بحار:66/405)

لَطع :

كام دهان . زير زنخ . ج : الطاع .

لُطف :

نرمى در كار وكردار . رفق ومدارات . در صحاح گفته : «اللطف فى العمل : الرفق فيه» . در مصباح آمده : «لطف الله بنا» يعنى خدا به ما رفق ومدارا كرد .

(فلينظر ايّها ازكى طعاما فليأتكم برزق منه وليتلطّف ولا يشعرنّ بكم احدا) ; بنگرد كدام طعام بهتر است تا بخشى از آن را جهت آذوقه شما بياورد ، ومبادا كسى به راز شما آگاه گردد . (كهف:19)

امام كاظم (ع) : كسى كه خداوند سه چيز را به وى كرامت فرمايد در حقيقت بدو لطف نموده است : خِرَدى كه سركشى هواى نفسش را مهار سازد ، ودانشى كه از عهده جهل ونادانيش برآيد ، وحالت غناى درونى كه وى را از بيم فقر برهاند . (بحار:78/316)

«قاعده لطف»

قاعده معروف كه در علم كلام مطرح است وبدان اثبات نبوت عامّه كنند . ما حصل آن كه بر خداوند لازم است بندگان را هدايت كند و راه سعادت را به آنها بنماياند ، وانزال كتب وارسال رسل لطف است . وبه استناد همين لطف است كه بايستى مسائل حلال وحرام و راه روشن زندگى را به بشر بنماياند . (فرهنگ معارف اسلامى)

صاحب كشاف اصطلاحات الفنون آرد :

لطف بالضم وسكون الطاء المهملة هو الفعل الذى يقرّب العبد الى الطاعة ويبعده عن المعصية بحيث لا يؤدّى الى الالجاء اى الاضطرار كبعثة الانبياء فانا نعلم بالضرورة انّ الناس معها اقرب الى الطاعة وابعد عن المعصية . ثم الشيعة والمعتزلة يوجبون اللطف على الله تعالى . ومعنى الوجوب عندهم استحقاق تاركه الذمّ . واهل السنة لا يقولون به ، اى بالوجوب . وردوا عليهم بانا نعلم انه لو كان فى كل عصر نبى وفى كل بلد معصوم يأمر بالمعروف وينهى عن المنكر لكان لطفا وانتم لا توجبون ذلك على الله تعالى . كذا فى شرح المواقف فى المقصد السادس من مرصد الافعال فى السمعيات . وفى تهذيب الكلام .

و اما اللطف والتوفيق والعصمة فعندنا خلق قدرة الطاعة والخذلان خلق قدرة المعصية . وقيل العصمة ان لا يخلق الذنب وقيل خاصية تمنع صدور الذنب .

و عند المعتزلة اللطف ما يختار المكلف عنده الطاعة او يقرب منها مع تمكنه ويسميان المحصل والمقرّب والتوفيق اللطف لتحصيل الواجب ، والخذلان منع اللطف ، والعصمة اللطف المحصل لترك القبيح . انتهى .

و لابدّ من توضيح هذا الكلام . فاقول مستعيناً بالله العلام . قوله : فعندنا اى عند الاشاعرة وقوله : وعند المعتزلة اللطف ما يختار المكلف عنده . اى فعل يختار المكلف عند ذلك الفعل الطاعة او يقرب ذلك المكلف منها اى من الطاعة مع تمكنه اى يكون ذلك الاختيار او القرب مقروناً بالتمكن والقدرة . لانه لو بلغ الالجاء والاضطرار لكان منافيا للتكليف . فالقدرة والالة ونحوهما ليست لطفاً فى الفعل بل شرطا فى امكان الفعل فأنّ ما يتوقف عليه ايقاع الطاعة وارتفاع المعصية تارة يكون للتوقف عليه لازماً وبدونه لا يقع الفعل كالقدرة وألالة . وتارة لا يكون كذلك لكن يكون المكلف باعتبار المتوقف عليه اذعن واقرب الى فعل الطاعة وارتفاع المعصية . وهذا هو اللطف ولذا وقع فى بعض كتب الشيعة اللطف الذى يجب على الله تعالى ، هو ما يقرّب العبد الى الطاعة ويبعده عن المعصية . ولاحظ له فى التمكين ولا يبلغ الالجاء .

فقوله ولاحظّ له فى التمكين ، اشارة الى القسم الاوّل الذى ليس بلطف على ما صرّح بذلك شارحه . وقوله : ويسميان المحصل والمقرب اى يسمّى الاوّل وهو ما يختار المكلف عنده الطاعة لطفاً محصلا بكسر الصاد المهملة المشدّدة . ويسمى الثانى اى ما يقرب المكلف من الطاعة لطفاً مقرباً بكسر الراء المهملة المشددة .

فعلى هذا تعريف اللطف بما يقرّب العبد الى آخره انما هو تعريف اللطف المقرّب . وقوله : والتوفيق اللطف لتحصيل الواجب اى اللطف مطلقا محصلا كان او مقرّبا وقوله : والخذلان منع اللطف مطلقا محصلا كان او مقرّبا وقوله ، والعصمة اللطف المحصّل الى آخره توضيحه ما فى بعض كتب الشيعة وشرحه المذكورين سابقاً من انّ العصمة لطف يفعل الله تعالى بالمكلف بحيث لا يكون له داع الى ترك الطاعة وارتكاب المعصية مع قدرته على ذلك . فالمعصوم يشارك غيره فى الالطاف المقربة ويحصل له زائد على ذلك لاجل ملكة نفسانية لطفاً يفعل الله تعالى به بحيث لا يختار معه ترك طاعة ولا فعل معصية مع قدرته على ذلك وقيل انّ المعصوم لا يمكنه الاتيان بالمعاصى وهو باطل . انتهى .

و لطف در اصطلاح صوفيه به معنى تربيت معشوقست مر عاشق را بر رفق ومواسات او تا قوت وتاب آن جمال او را به كمال حاصل آيد كما فى بعض الرسائل . انتهى .

قاعده لطف ، شامل دو قسمت است : لطف عام ; امامت و لطف خاص ; نبوت . (خاندان نوبختى : 55)

لُطفعلى خان :

پسر جعفر خان بن صادق خان يعنى نواده برادرى كريم خان زند وهشتمين از سلاطين زنديه كه از 1203 تا 1209 ملك رانده است .

وى در آغاز كار غالباً در ركاب پدر با وجود جوانى شمشير ميزد ودر مدت كمى كه پادشاهى كرد با وجود كمى سن به فتوحاتى مهم نايل آمد و از خود رشادتها وشجاعتها بسيار بروز داد و تا زنده بود آقا محمد خان قاجار از او بر جان و دولت خويش بيمناك بود . اما دولت زنديه به علت جوانى و غرور لطفعليخان وبى تجربگى وخالى بودن وى از سياست و مردم دارى وغيره بزودى از پاى در آمد ودولت زنديه قاجاريه را مسلم گشت .

در سال 1203 كه جعفر خان به توطئه بعضى از اميران زنديه مسموم ومقتول گشت لطفعلى خان مأمور بنادر وسواحل خليج فارس بود وچون از قتل پدر آگاهى يافت به سرعت خود را به شيراز رسانيد وپايتخت را از صيد مراد خان كه جانشين جعفر خان شده بود گرفت وتوطئه كنندگان قتل پدر را كشت وخود در سال 1203 به تخت پادشاهى جلوس كرد .

در همين سال آغا محمد خان قاجار برادر خود جعفر خان را و سردار خود مصطفى خان دولو را به شيراز فرستاد وخود نيز در عقب ايشان به فارس آمد وشيراز در محاصره افتاد وچون مقاومت لطفعلى خان سخت شد آقا محمد خان به طهران برگشت .

در اوايل سال 1204 لطفعلى خان كه سپاهيان خود را براى مقاومت كافى نميديد براى جمع آورى استعداد لشكرى به طرف دشتى ودشتستان روانه گرديد واعيان شيراز آقا محمد خان را به ضبط آن شهر دعوت كردند .

لطفعلى خان پس از مراجعت از دشتستان بار ديگر شيراز را مسلم خود كرد و اين بار به قصد جنگ با خان قاجار روانه اصفهان شد وشيراز را به حاجى ابراهيم كلانتر سپرد وبراى آنكه از او در غياب خود حركت خلافى سر نزند پسر او را نيز به رسم گروگان با خود برد اما همينكه اختيار شيراز بدست حاجى ابراهيم كلانتر افتاد چون ميدانست كه لطفعلى خان بر نيات باطنى او آگاهى يافته از يك طرف در شيراز به دستگيرى بزرگان خاندان زند پرداخت و از طرف ديگر عبدالرحيم خان برادر خود را كه در اردوى لطفعلى خان بود به شوراندن لشكريان او واداشت .

به اين ترتيب بيشتر همراهان لطفعلى خان كه كسانشان در شيراز مورد تهديد وتعرض كلانتر بودند شبانه از قمشه محل اردو پراكنده شدند ولطفعلى خان به همين علت از جلوى آقا محمد خان منهزم گرديد و به شيراز برگشت اما كلانتر وياران او جوان رشيد زند را به شهر راه ندادند و او چاره اى نديد جز اينكه به جانب بوشهر رهسپار گردد .

مصطفى خان دولو به شيراز آمد و از جانب آقا محمد خان حكومت آنجا را به كلانتر سپرد . لطفعلى خان در تمام مدت سال 1205 با قواى مختصرى كه جمع آورى كرده بود در حدود كازرون وشيراز با اتباع مصطفى خان قاجار وحاجى ابراهيم كلانتر زد و خورد ميكرد ولى به علت كمى استعداد لشكرى به غلبه بر ايشان توفيق نمى يافت .