و يجوز النظر الى وجه امرئة يريد نكاحها، و يختص الجواز بالوجه و الكفين قائمة و ماشية ، و روى جواز النظر الى شعرها و محاسنها .

و يجوز النظر الى وجه الامة (امة الغير) و كذا الذمّية لا لشهوة ، ويجوز ان ينظر الرجل الى مثله و ان كان شابّا حسن الصورة لا لريبة و لا تلذّذ ، و النظر الى جسد الزوجة ، و الى المحارم خلا العورة .

ولا ينظر الرجل الى المرئة الاجنبية الاّ مرة من غير معاودة الا لضرورة ، كالمعاملة و الشهادة عليها و العلاج . و كذا يحرم على المرئة ان تنظر الى الاجنبىّ او تسمع صوته الاّ لضرورة و ان كان (الرجل) اعمى . وفى جواز نظر المرئة الى الخصىّ المملوك لها او بالعكس خلاف .

و يجوز استمتاع الزوج بما شاء من الزوجة الاّ القُبُل فى الحيض و النفاس ، والوطى فى دبرها مكروه كراهة مُغَلَّظة ، وفى رواية يحرم .

ولا يجوز العزل عن الحرة بغير شرط ، فتجب دية النطفة لها عشرة دنانير .

ولا يجوز ترك وطى الزوجة اكثر من اربعة اشهر . و الدخول قبل اكمالها تسع سنين، فتحرم عليها مؤبّدا لو افضاها .

و يكره للمسافر ان يطرق اهله ليلا .

الفصل الثانى فى العقد ، فالايجاب : زَوَّجتُكَ و انكحتُكَ و مَتّعتُكَ ، لا غير . و القبول : قبلتُ التزويج و النكاح ، او تزوّجتُ، او قبلتُ ، مقتصرا عليه ، كلاهما بلفظ المضىّ، ولا يشترط تقديم الايجاب على القبول ، والقبول بلفظه ، فلو قال : زوّجتك فقال : قبلت النكاح ، صحّ . ولا يجوز بغير العربية مع القدرة عليها . والاخرس بالاشارة.

و يعتبر فى العاقد الكمال ، فالسكران باطل عقده ولو اجازه بعده .

و يجوز تولّى المرئة العقد عنها و عن غيرها ايجابا و قبولا .

ولا يشترط الشاهدان ولا الولىّ فى نكاح الرشيدة ، وان كانا افضل . و يشترط تعيين الزوج و الزوجة ، فلو كان له بنات و زوجه واحدة فلم يسمّها فان اَبهَمَ ولم يعيّن شيئا فى نفسه بطل العقد، وان عيّن فاختلفا حلف الاب اذا كان الزوج رآهنّ ، والاّ بطل العقد .

ولا ولاية فى النكاح لغير الاب و الجدّ له و ان علا ، و المولى و الحاكم و الوصىّ ، فولاية القرابة على الصغيرة او المجنونة او البالغة السفيهة ، و كذا الذكر . لا على البكر البالغة الرشيدة على الاصحّ . ولو عضلها (اى لم يزوّجها بالكفو مع وجوده و رغبتها) فلا بحث فى سقوط ولايته . و للمولى تزويج رقيقه ذكراً ام انثى . و الحاكم والوصىّ يزوّجان من بلغ فاسد العقل مع كون النكاح صلاحا له ، وخلوّه من الاب و الجدّ له . (اللمعة الدمشقية)

نَكال :

عقوبت شكنجه سخت . عقوبتى كه مايه عبرت ديگران باشد . (فجعلناها نكالا لما بين يديها و ما خلفها و موعظة للمتقين) . (بقرة:66)

نِكايَة :

مقهور كردن خصم را با قتل و جرح .

نَكب :

رنج و سختى . مصيبت . ج : نكوب . برگرديدن .

نَكباء :

باد كج . باد ميان صبا و شمال .

نَكَبات :

جِ نكبت . سختيهاى روزگار . رنجها و زيانها .

نِكبَت :

بلاء و سختى روزگار ، آن بدبختى كه در زندگى رخ دهد . اميرالمؤمنين(ع) فرمود: نكبتها را حدّى است كه بايد به حد خود برسند ، چون نكبتى در باره كسى مقدر شد سر خود را فرود آرد كه از آن بگذرد و صبر كند تا از او رد شود كه چاره جوئى در آن بر سنگينيش بيفزايد . امام صادق (ع) فرمود : خوى بد، نكبت است . (بحار:71/95 و 78/256)

نَكت :

بسر در افكندن . كاويدن زمين . زدن بر زمين به عصا و جز آن چنان كه نشان بماند .

نُكتَه :

نقطه سياه بر سفيدى ، يا نقطه اى سفيد بر صفحه اى تار . امام صادق (ع) فرمود : خداوند عز و جل چون خير بنده اى بخواهد نكته اى از نور در دلش به وجود آرد و شنوائى و درك وى را بدان روشن سازد تا آنچنان به راه حق حريص و دلباخته گردد بيش از آنها كه سالها در اين راه بوده اند ; و چون بدى كسى را بخواهد نكته اى سياه در دلش پديد آرد كه شنوائى و درك وى را تاريك سازد . آنگاه حضرت اين آيه تلاوت نمود : (فمن يرد الله أن يهديه يشرح صدره للاسلام و من يرد أن يضلّه يجعل صدره ضيّقا حرجا كانّما يصّعّد فى السماء) .

ايوب بن حرّ گويد : از امام صادق (ع) در معنى آيه (فلا و ربك لا يؤمنون حتى يحكّموك فيما شجر بينهم ... و يسلّموا تسليما)شنيدم سه بار حضرت سوگند ياد كرد و فرمود : تا گاهى كه آن نكته (شك) در دل باقى بود چنان (ايمانى حاصل) نشود گرچه روزه بگيرد و نماز هم بخواند . (بحار:68/210 و 2/206)

نكته سنجى :

سنجيدگى در سخن و دقت در آن . عيسى بن مريم (ع) فرمود : همواره مطلب حق را از اهل باطل فرا گيريد ولى هرگز سخن باطل از كسى مپذيريد هر چند وى خود از اهل حق بُوَد ، خود سخن سنج باشيد ، چه بسيار سخنان گمراه كننده كه به آيه اى از كتاب خدا مزيّن بُوَد (و شنونده را فريب دهد) همچنان كه پول مسين را به روكش سيمين زينت كنند و بيننده را دچار اشتباه سازند كه به ديد ابتدائى هر دو يكسان نمايد ولى شناسايان، آن دو را از يكديگر جدا بينند . (بحار:2/96)

نَكث :

تاب باز دادن رسن و ريسمان . شكستن عهد . (الا تقاتلون قوما نكثوا ايمانهم ...). (توبة:13)

نِكث :

آنچه از بافته و تابيده كه باز شده باشد . ج : انكاث . (ولا تكونوا كالتى نقضت غزلها من بعد قُوَّة اَنكاثا) . (نحل:92)

نَكح :

زن كردن . مُجامَعت كردن . فرج زن .

نَكَد :

سخت و دشوار و ناخوش گرديدن زيست كسان . سختى و دشوارى عيش . كم گرديدن آب چاه .

نَكِد :

صفت مشبّهه است از نَكَد . زندگى سخت و دشوار . كم سود و كم فايده . (والبلد الطيب يخرج نباته باذن ربه و الذى خبث لا يخرج الا نكدا) . (اعراف:58)

نَكر :

زيركى و دُهاء .

نُكر :

كار دشوار ناشناخته . (اقتلت نفسا زكيّة بغير نفس لقد جئت شيئا نُكراً)(كهف:74) . نكر به ضمّتين نيز بدين معنى است : (فتولّ عنهم يوم يدع الداع الى شىء نكر) . (قمر:6)

نَكراء :

زيركى ، شيطنت ، از امام صادق(ع) سؤال شد : عقل چيست ؟ فرمود : آنچه كه خدا را بدان بندگى كرد و بدان به بهشت نائل گرديد . سؤال شد : پس آنچه در معاويه بود چه بود ؟ فرمود : آن نكراء بود و آن چيزى شبيه به عقل است ولى عقل نيست . (بحار:1/116)

نَكِرَة :

ناشناسائى . ناشناختن . خلاف معرفة . اسم نكرة : آن كه در وى خصوصيتى نباشد ، مانند رجل و نحو آن .

نَكَرَة :

ناشناس . غير معروف . در اصطلاح ادب : اسمى كه در نزد مخاطب معلوم و معين نيست .

نَكس :

واژگون ساختن . بازگشت كردن مرض . عن بعض اصحابنا ، قال : قال ابوعبدالله (ع) : «انّ المشى للمريض نكسٌ ، انّ ابى كان اذا اعتلّ جُعِلَ فى ثوب فحُمِلَ لحاجته يعنى الوضوء ، و ذاك انّه كان يقول : انّ المشى للمريض نكسٌ» : از امام صادق(ع) روايت شده كه راه رفتن بيمار موجب عود بيمارى مى گردد، پدرم هرگاه بيمار مى شد مى فرمود او را در گليمى مى نهادند و به وضوخانه حمل مى كردند، چه مى فرمود : راه رفتن بيمار سبب عود بيمارى مى شود. (بحار:62/266)

نُكس :

عود بيمارى .

نَكص :

اگر به «عن» متعدى شود به معنى امتناع و خوددارى است : «نكص عن الامر» : خوددارى كرد . و اگر به «على» متعدى گردد به معنى رجوع است : (نكص على عقبيه): به پشت بازگشت . (انفال:48)

نَكف :

به انگشت اشك از رخسار پاك كردن . برگرديدن و عدول نمودن .

نَكَل :

مرد توانا و دلير .

نِكل :

بند . زنجير كه بر پاى نهند . ج : اَنكال . (انّ لدينا انكالا و جحيما): همانا به نزد ما كند و زنيجرها و دوزخ است . (مزّمّل:12)

نِكو :

نيك . نيكو . خوب . حَسَن . جَيِّد . به «نيكو» رجوع شود .

نِكوكار :

نيكوكار . خَيِّر . مُحسِن . مقابل بدكار و مُسىء . به «نيكوكار» رجوع شود .

نكوكارى :

حسن عمل . اِحسان .

نُكول :

باز ايستادن از سوگند . پس ماندن از دشمن و ترسيدن و ضعيف و سست شدن .

نِكوهِش :

سرزنش و ملامت . لوم . قرآن كريم : شيطان ـ پس از تمام شدن كار و فرا رسيدن مرگ آدميان ـ خواهد گفت : خداوند شما را به حق و راستى وعده داد و من برخلاف حقيقت ، وبه وعده هاى خويش تخلف نمودم ، من كه بر شما سلطه اى نداشتم (كه اختيار از شما بربايم) جز اين كه شما را بخواندم و شما اجابت نموديد ، پس اكنون مرا نكوهش مكنيد و خويشتن را نكوهش نمائيد ... (ابراهيم:22) اميرالمؤمنين (ع) : هر آنكس كه خويشتن را در مظانّ تهمت قرار دهد نشايد كه جز خود كسى را نكوهش نمايد . (بحار:74/186)

حضرت رضا (ع) ذيل آيه (فاصفح الصفح الجميل) فرمود : (گذشت زيبا) گذشتى است كه با نكوهش توأم نباشد .

اميرالمؤمنين (ع) فرمود : برادر دينى خود را با احسان به وى نكوهش كن . (بحار:71/421 ـ 427) در حديث ديگر فرمود : نكوهش خود نوعى كيفر است . (غررالحكم)

نِكُوهيده :

ناپسند . ملامت شده . ملوم . مليم . ذميم . ذميمة . مذموم . معيب . منكر . مقابل ستوده . به بعضى از اين واژه ها رجوع شود .

نَكهَت :

بوى دهان . بوى خوش . جعفر بن محمد (ع) : «نعم اللقمة الجبن : تعذب الفم و تطيب النكهة و تهضم ما قبله و تشهّى الطعام ...» : نيكو لقمه اى است پنير: دهان را گوارا، بوى دهان را خوش، غذاى قبل از خود را گوارش مى دهد و اشتهاآور است . (بحار:66/105)

نَكير :

انكار . كار بد . كيفر و عقوبت . (ما لكم من ملجاء يومئذ و ما لكم من نكير)(شورى:47) . (فامليت للكافرين ثم اخذتهم فكيف كان نكير) (حج:44) . اى عقوبتى .

نكير :

نام فرشته پرسنده در گور ، يار منكر . فيما كتب الرضا (ع) للمأمون : «و نؤمن بعذاب القبر و منكر و نكير والبعث بعد الموت و الميزان و الصراط ...» . (بحار:7/249)

به «منكر» نيز رجوع شود .

نَگارش :

نگاشتن . نوشتن . تحرير . در حديث است كه يكى از انصار به رسول خدا(ص) عرض كرد : من حديث مى شنوم ولى آن را از بر نمى كنم . فرمود : «استعن بيمينك» از دست راستت كمك بگير . يعنى حديث را به نگارش در آور . (ربيع الابرار:3/236)

به «نوشتن» نيز رجوع شود .

نِگاه :

نگرش . نظر . اسم است از نگريستن . رسول خدا (ص) : نگاه به چهره دانشمند عبادت است . (بحار:1/195) از امام صادق (ع) معنى اين حديث سؤال شد ، فرمود : آن دانشمند مراد است كه چون به رويش بنگرى ترا به ياد آخرت افكند ، و اگر جز اين باشد چنان نگاه جز فريب نباشد . (ربيع الابرار:3/266) نيز از حضرت رسول: نگاه به صورت على بن ابى طالب(ع) عبادت است . نگاه به كعبه عبادت است . نگاه به قرآن عبادت است . نگاه به پدر و مادر عبادت است . (بحار:1/204) نيز از آن حضرت است : نگاه به پيشواى دادگستر عبادت است و نگاه به پدر و مادر از روى مهر و عطوفت ، وبه برادر دينى ، و به قرآن ... عبادت است . از حضرت رضا (ع) روايت شده كه نگاه به دريا نيز عبادت است . (بحار:10/368 و سفينة البحار) در حديث است كه سه چيز ، ديده را جلا مى دهد : نگاه به سبزه و نگاه به آب روان و نگاه به روى زيبا . (بحار:10/246)

روايت شده كه رسول خدا (ص) همواره نگاه خويش را به طور مساوى ميان ياران حاضر تقسيم مى نمود ، و به يكى بيش از ديگرى نگاه نمى كرد . آن حضرت نگاه به ترنج سبز و سيب سبز دوست مى داشت . (بحار:16/267 و سفينة البحار)

امام صادق (ع) : نگاه به آل محمد (ص) عبادت است . (بحار:26/227)

اسحاق بن عمار گويد : به امام صادق(ع) عرض كردم : فدايت گردم ، آيا قرآن را از بر بخوانم بهتر است يا از روى قرآن تلاوت نمايم ؟ فرمود : از روى قرآن بخوان و به آن نگاه كن كه افضل است ، مگر نمى دانى كه نگاه به قرآن عبادت است ؟! (بحار:92/196)

از رسول اكرم (ص) روايت شده كه نگاه به كعبه از كنار آن ، گناهان را محو و نابود مى سازد. (بحار:99/61)

«مسائلى مربوط به نگاه»

جايز است نگاه كردن به زنى كه قصد ازدواج با وى را دارد گرچه از او اذن نگرفته باشد ، و اين جواز اختصاص دارد به نگاه به چهره و دو كف دست و دو كف پا ، در حال ايستادن زن و در حال راه رفتن وى ، چنان كه زن نيز مى تواند بدين منظور به مرد نگاه كند . (شرح لمعه)

يونس بن يعقوب گويد : به امام صادق(ع) عرض كردم : كسى كه مى خواهد با زنى ازدواج نمايد مى تواند به وى نگاه كند؟ فرمود : آرى ، و بايستى آن زن بدين منظور لباس نازك به تن كند ، چه وى مى خواهد او را به گرانترين بها بدست آورد .

در حديث رسول (ص) آمده : هرگاه يكى از شما خواست با زنى ازدواج نمايد اشكالى ندارد كه نيك در او بنگرد ، كه وى خريدار است . (بحار:104/43)

جايز است نگاه به دست و روى كنيز ديگرى ، و نيز نگاه به زن ذميّة بدون شهوت و ميل جنسى . چنان كه جايز است مرد بدون رغبت جنسى به مرد ديگرى نگاه كند هر چند جوانى زيباروى باشد .

مرد مى تواند به تمامى اعضاء بدن همسر خود و به بدن زنهاى محرم جز عورت نگاه كند . ولى او نمى تواند به زن نامحرم نگاه كند جز بار اول ، بى آنكه تكرار نمايد ، جز در مورد ضرورت و ناچارى چنان كه در مورد خريد و فروش (كنيز) و در مورد گواهى عليه زن و در مورد علاج و درمان .

و همچنين حرام است بر زن كه به مرد اجنبى نگاه كند يا صداى او را بشنود جز در حد ضرورت گرچه آن مرد نابينا باشد . (شرح لمعه:2/54) به «نگاه حرام» نيز رجوع شود .

نگاه به درون خانه ديگرى :

از حضرت رسول (ص) روايت شده كه هر آنكس به درون خانه ديگرى ـ بى اذن صاحب خانه ـ نگاه كند ، صاحب خانه مى تواند (با حربه اى يا سنگريزه اى) چشم وى را كور سازد ، و چشم چنين كسى را حرمتى نباشد . (كنزالعمال حديث 25212)

امام صادق (ع) : اگر مردى از جاى مرتفعى به كسانى چشم بدوزد ، يا از لابلاى چيزى به آنها نگاه كند و آنها تيرى يا سنگى يا آلت ديگرى به سوى وى پرتاب كنند و او را به قتل برسانند ، و يا ديدگانش را كور سازند ، آنها را جرمى نباشد .

روزى مردى به درون يكى از حجرات پيغمبر (ص) نگاه مى كرد ، حضرت چون متوجه شد نيزه اى كه سر نيزه بر آن نصب بود با خود برداشت و وى را تعقيب نمود كه چشمانش را از حدقه بيرون آرد ، ديد رفته است و به وى دست نيافت ، حضرت وى را صدا زد و فرمود : اى پليد ! به خدا سوگند اگر مانده بودى ديدگانت را بيرون مى آوردم. (وسائل:باب 25 از ابواب قصاص)

نگاه حرام :

امام صادق (ع) فرمود : كسى كه (در حال نماز) پشت سر زنى به دقت نگاه كند نماز ندارد . اميرالمؤمنين (ع) فرمود : چه بسيار نگاه كه افسوس در پى داشته باشد . و فرمود : چشم ، جاسوس دل و پيك عقل است پس چشم خويش را از آنچه شايسته دينت نبوده و دلت از آن نفرت دارد و عقلت آن را ناپسند مى داند ببند .

پيغمبر اكرم (ص) فرمود : ديدگانتان را از ناشايست ببنديد تا شگفتيها به چشم بينيد . از حضرت صادق (ع) روايت است كه روزى پيغمبر (ص) چشمش به زنى افتاد كه از او خوشش آمد ، فورا به خانه ام سلمه رفت كه آن روز نوبت او بود و با وى بياميخت كه چون بيرون آمد آب از سر آن حضرت مى چكيد و فرمود : اى مردم نگاه، به تحريك شيطان صورت مى بندد هر كه در اين خطر بيفتد زود به نزد همسر خويش رود .

رسول اكرم (ص) فرمود : خشم خداوند شديد گشت بر آن زن شوهردار كه چشم خود را به نگاه به مرد ديگرى جز شوى خود پر كند . امام صادق (ع) فرمود : نگاه تيرى است زهرآگين از تيرهاى ابليس .

پيغمبر اكرم (ص) فرمود : هر آنكس در حال روزه پشت سر زنى نگاه كند كه حجم اندام او را در ميان لباسش ببيند روزه خود را افطار كرده است . در حديث ديگر فرمود : هرگاه نگاهت به زنى نامحرم افتاد آن نگاه را ادامه مده كه جز نگاه نخست بر تو حلال نباشد .

اميرالمؤمنين (ع) فرمود : شگفت از خردمند كه به مناظر شهوت انگيز بنگرد كه چنين نگاهى را افسوس و ندامت در پى خواهد بود .

امام صادق (ع) فرمود : هر آنكس نگاهش به زنى نامحرم بيفتد و زود چشم خود را از آن رد كند يا ببندد خداوند عز و جل زنى از حورالعين به كابين او در آورد پيش از آنكه وى چشمش را به سوى خود بازگرداند .

در حديث ديگر فرمود : نخستين نگاه به سود تو و دومين نگاه به زيان تو باشد نه به سودت و سومين نگاه هلاكت تو در آن باشد.

پيغمبر (ص) نهى نمود از اين كه كسى به عورت برادر مسلمان خود بنگرد و فرمود : هفتاد هزار ملك بر چنين كسى لعن كنند . و نهى فرمود از اينكه زنى به عورت زن ديگر بنگرد و از اين كه كسى به اندرون خانه كسى نگاه كند .

و فرمود : هر آنكس چشم خود را به حرام پر كند خداوند در قيامت ديده وى را به آتش آكنده سازد جز اينكه توبه نمايد و از كار خود دست بردارد .

عباد بن صهيب گويد : از امام صادق (ع) شنيدم مى فرمود : نگاه به سر زنان اهل تهامه و بيابان نشينان و اهل كتاب اشكالى ندارد چه اينها اگر نهيشان كنى از مكشوفه بودن دست برندارند . (بحار:104/32 ـ 45 و 71/293 و 22/227 و 69/290 و 1/161 و سفينة البحار)

روايت شده كه روزى اميرالمؤمنين (ع) در جمع اصحاب خود نشسته بود ، زنى با جمال از آنجا گذشت ، اصحاب به وى نگريستند ، حضرت فرمود : اينگونه نگاه كردنها ، شهوت برانگيز است ، هرگاه يكى از شما به زنى كه وى را خوش آيد نگاه كند به نزد زن خويش رود و با وى همبستر گردد ، كه او زنى مانند زن خود او است ... (نهج : حكمت 412) به «نگاه» نيز رجوع شود .

نگاه خدا :

در حديث امام صادق (ع آمده كه رسول اكرم (ص) فرمود : خوش به حال كسى كه خداوند به وى نظر كند و ببيند كه وى از بيم خدا بر گناهى مى گريد كه جز خدا كسى بدان آگاه نباشد . سپس امام صادق (ع) فرمود : خوشا به حال آنكس كه خدا به وى نظر كند . (بحار:93/331)

نِگَرِش :

نگاه كردن . ديدن . نظر . نگاه . اسم است از نگريستن . امام صادق (ع) : نگرش بسيار در دانش ، خرد را شكوفا مى سازد . (بحار:1/159)

به «نگاه» رجوع شود .

نِگون :

نگونسار . آويخته . سرازير . منكوس . مُنَكَّس .

نِگونسارى :

آويختگى . واژگونى . نَكس .

نِگاهدارى :

محافظت . پاسبانى . حفظ. حراست . مراقبت . مواظبت .

نِگَهبان :

حارس . مواظب . مراقب . پاسدار . در حديث آمده كه : دين و سلطان دو برادر توأمان مى باشند و هيچكدام آن دو از ديگرى بى نياز نتواند بود ، و دين پايه و شالوده ساختمان است و سلطان نگهبان آن ، آن ساختمان كه داراى شالوده اى استوار نباشد ويران شدنى ، و آن خانه كه نگهبان ندارد ضايع و تباه شدنى است . (بحار:75/354)

نگهبانان پيغمبر اسلام عبارت بودند از : سعد بن معاذ و ذكوان بن عبدالله در بدر ، و محمد بن مسلمه در احد ، و زبير در خندق ، و سعد بن ابى وقاص و ابو ايوب انصارى در خيبر هنگامى كه حضرت با صفيه زفاف نمود ، و بلال در وادى القرى ، و زياد بن اسد در شب فتح مكه ، و سعد بن عباده سرپرست نگهبانان بود و چون آيه (والله يعصمك من الناس) نازل شد دگر آن حضرت نگهبانانى نگماشت . (بحار:22/248)

از اميرالمؤمنين (ع) روايت شده كه هر يك از اين مردم فرشتگانى با وى مى باشند كه او را از فرو افتادن به چاهى يا سقوط ديوارى بر او و هر آسيبى محافظت مى نمايند ولى چون اجلش فرا رسيد وى را با اجلش رها مى سازند . (بحار:59/184)

اميرالمؤمنين (ع) فرمود : اى بندگان خدا بدانيد كه ديده بانانى از خودتان و جاسوسانى از اعضاء و جوارحتان و نگهبانانى راستگو (از فرشتگان) مواظب و مراقب شما مى باشند كه اعمالتان و شمار نفسهاتان را زير نظر دارند ، كه تاريكى شب تار شما را از اين نگهبانان نپوشد و دژ بزرگ استوار در بسته شما را از آنان پنهان نسازد . (بحار:51/322)

نِگين :

گوهر و سنگ قيمتى كه به روى انگشترى نصب كنند . به عربى فُصّ گويند . به واژه هاى : عقيق ، فيروزه ، خماهن و ديگر واژه هاى مربوطه در اين كتاب رجوع شود .

نَم :

رطوبت ، ترى اندك . به عربى نداوه و بلل گويند . زيان نم و رطوبت به بدن انسان، به «پيرى» رجوع شود .

نَمّ :

فاش كردن سخن را به قصد فتنه انگيزى . عن ابى عبدالله (ع) ، قال : «انّ الله اوحى الى موسى (ع) انّ بعض اصحابك ينمّ عليك ، فاحذره . فقال : يا ربّ لا اعرفه ، فاخبرنى به حتّى اعرفه . فقال : يا موسى عِبتُ عليه النميمة و تكلّفنى ان اكون نمّاما ؟! قال : يا ربّ فكيف اصنع ؟ قال الله تعالى : فرّق اصحابك عشرة عشرة ثمّ تقرع بينهم ، فانّ السهم يقع على العشرة التى هو فيهم ... فلمّا راى الرجل ان السهام تقرع قام فقال : يا رسول الله ! انا صاحبك ، لا والله لا اعود ابدا». (بحار:13/353)

نَما :

صورت ظاهر ، آنچه در معرض ديد و برابر چشم باشد ، نشان و مظهر . پيغمبر اكرم(ص) فرمود : هر چيزى را نمائى است و نماى دين شما (مسلمانان) نماز است . (بحار:82/227) اميرالمؤمنين (ع) فرمود : نماى زن چهره او و نماى مرد نطق و گفتار او است . (بحار:71/293)

نَماء :

رشد و فزونى . نماء متصل و نماء منفصل از اصطلاحات فقه است كه در اشياء مورد معامله مانند بيع و نحو آن در صورتى كه عين مورد معامله قابل تزايد بود استعمال مى شود و بيشتر در مورد فسخ معامله اين مسئله محل ابتلاء است . نماء متصل مانند چاق شدن حيوان يا بزرگ شدن درخت ، و نماء منفصل چون بره گوسفند و ميوه درخت كه پس از عقد بوجود آيد .

نَمائِم :

جِ نميمة به معنى سخن چينى . اميرالمؤمنين (ع) : «ايّاكم و النمائم ، فانّها تورث الضغائن» . (بحار:71/293)

در نامه امام صادق (ع) به نجاشى حاكم اهواز آمده : «ايّاك و اهل النمائم ، فلا يلتزقنّ بك احدٌ منهم ...» . (بحار:77/191)

نَمارِق :

جمع نمرقة . وساده ها و پشتيها . (و نمارق مصفوفة * وزرابىّ مبثوثة). (غاشية:15ـ16)

نَماز :

در فارسى به معنى قداست ، كرنش ، تعظيم و تقديس است . چنان كه عربى آن : «صلاة» به معنى توجه ، روى آوردن و اهتمام به چيزى يا به كسى است ، گو اين كه برداشت از آن در موارد مختلف ، متفاوت است ، چنان كه گفته اند : آن از خداوند ، رحمت ، و از ملائكة استغفار و از بشر دعا است . آرى در كتاب و سنت به تكرار به معنى دعا آمده است : (و صلّ عليهم) (توبة:103) . يعنى آنها را دعا كن . و در حديث نبوى آمده : «اذا دُعِىَ احدكم فليُجِب ، فان كان صائما فليصلّ ، وان كان مفطرا فليطعُم» . (صحيح مسلم:2/1054 ط الحلبى) كه «فليصلّ» در اينجا يعنى دعوت كننده را دعا كند .

و در اصطلاح شرع عبارت است از عملى مخصوص ، مركّب از ركوع و سجود و قرائت و ذكر ، توام با نيت و شرائط خاصّ ، كه به تكبير آغاز و به سلام ختم مى گردد .

«نماز در اسلام»

حقيقت نماز توجه بنده به خداوندگار خويش و تجديد عهد بندگى و اظهار تسليم و سرسپردگى در برابر قادر متعال است . نماز پس از اصول دين از اهم واجبات و اولين ركن از اركان پنجگانه شريعت (كه چهار ديگر : زكاة و روزه و حج و جهاد است) ، عمود دين است ، و قرآن آن را بازدارنده بندگان از كار زشت و ناپسند و كفاره گناهان و وسيله دستيابى به حوائج و رهائى و نجات از گرفتاريها و شدائد توصيف نموده است .