پَرنده:

آنچه از اين آيه مباركه استفاده مى شود آن است كه هر صنف از اصناف حيوانات سازمانى متشكل و نظامى هماهنگ دارند، اما تفصيل اين تشكل و حدود آن تا كجا است؟ امرى است كه بر همگان مجهول است، در برخى آيات اشاره شده كه آنها مانند آدميان در قيامت محشور مى شوند: (و اذا الوحوش حشرت) چنان كه از بعضى روايات نيز چنين برمى آيد.

اما حق مطلب آن است كه اين مسئله از مسائلى است كه خداوند نخواسته به سادگى بر همگان روشن باشد، آرى اسباب و امكانات دستيابى به اين حقيقت مانند ديگر حقايق جهان آفرينش را در اختيار نهاده، و با عقول و حواس ظاهر و باطنى كه خداوند به انسان موهبت فرموده كشف اين امور را ميسّر و ممكن ساخته است ، بخصوص در عصر حاضر كه دانشمندان از مواهب خدادادى بهره ها برده و مدارج كمال را يكى پس از ديگرى به سرعت پيموده و به اسرار غريبه آگاه شده و به رموز عجيبه واقف گشته اند.

(و ورث سليمان داود و قال يا ايّها الناس عُلِّمنا منطق الطير...) ; سليمان از داود ـ مقام سلطنت و حكومت به ـ ارث برد و گفت اى مردم زبان پرندگان به ما آموختند ... (نمل:16)

اميرالمؤمنين (ع) در يكى از خطب خويش درباره پرندگان مى فرمايد: «وما ذرأ من مختلف صور الاطيار التى اسكنها اخاديد الارض و خروق فجاجها و رواسى اعلامها، من ذات اجنحة مختلفة و هيئات متباينة، مصرّفة فى زمام التسخير و مرفرفة باجنحتها فى مخارق الجو المنفسخ والفضاء المنفرج...». (از جمله امورى كه خداوند متعال دليل وحدانيت خويش ساخت مرغان هوا بود كه به اشكال گوناگون بيافريد و در شكافهاى زمين و دره هاى ميان كوهها و بر فراز جبال مسكن داد، از حيث اختلاف در بال و بال زدن و نيز از جهت جورجورى شكل ، اصناف گوناگون تشكيل مى دهند، در حالى كه زمام فرمانبردارى به گردن دارند در شكافهاى هواى گشاده و فضاى وسيع پر و بال مى زنند. خداوند سبحان، اينها را با اين صور آشكار شگفت آور، بدون سابقه وجودى، با استخوانهاى محكم مفاصل كه ـ در گوشت و پوست ـ پنهان شده اند تركيب نموده به هم پيوست، و بعضى از آنها به جهت كيفيت خاصى كه در آفرينش اندامشان اعمال شده از تندروى و پرواز در فضاى بالا ممنوعند، بگونه اى اينها را آفريده كه نزديك به زمين پرواز كنند و به سرعت بال بزنند، و با ظرافتكارى خاصى كه در توان نامحدود حضرتش مى باشد آنها را به رنگهاى گوناگون درآورده، برخى را يكرنگ آفريده و بعضى را به رنگهاى مختلف خلق نموده است ...) . (نهج : خطبه 164)

از امام صادق (ع) روايت شده كه فرمود: «پرندگان تا گاهى كه در لانه خود باشند در امان خدايند (كسى حق تعرضى به آنها ندارد) و چون از لانه شان پرواز كنند شما مى توانيد آنها را شكار كنيد». (بحار:65/275)

در حديث ابوبصير از امام صادق (ع) آمده كه فضله پرنده و شاش آن پاك است. (بحار: 80 /11)

از حضرت رضا (ع) روايت شده كه: «آن نوع پرنده كه هنگام پرواز بال خود را حركت مى دهد حلال، و آن كه بالش را صاف و بى حركت نگه مى دارد حرام است، و آنكه به هر دو كيفيت پرواز مى كند آن نوع از آنها كه بال زدنش بيش از صاف پرواز كردنش باشد حلال است». (بحار: 65/170 ـ 179)

پرنيان:

پروا:

اميرالمؤمنين (ع): «آنكس كه درباره تو بى پروا بود، وى به حقيقت دشمن تو است». (نهج : نامه 31)

پَروار:

پرواز:

پروانه:

پروردگار:

پرورش:

على بن موسى الرضا (ع) ـ در پاسخ نامه محمد بن سنان كه در آن نامه از حضرت مسائلى مورد سؤال قرار داده بود ـ : «خداوند زنا را از اين جهت حرام ساخت كه مفاسد بسيار بر آن مترتب بود: يكى اين كه بسا منجرّ به قتل گردد، ديگر اين كه با اين كار پيوند اصل و نسب گسيخته مى شود، و ديگر اين كه كودك زنا زاده كسى متصدى پرورشش نمى شود ...» (وسائل الشيعه: 20/311). به «تربيت» نيز رجوع شود.

پَرويز:

پروين:

پروين اعتصامى:

در كودكى همراه پدر به تهران آمد و مدرسه دخترانه امريكاييها را در اين شهر به پايان برد. در 1313 ش با پسر عموى پدرش ازدواج كرده به كرمانشاه رفت، اما پس از دو ماه و نيم خانه شوهر را رها كرده به تهران بازگشت و تا هنگامى كه به بيمارى حصبه درگذشت ، مجرد زيست. پيكرش را در قم در مقبره خانوادگى كنار قبر پدرش به خاك سپردند.

اشعار پروين مركب است از قصايد و قطعات و مفردات و مثنوى و غزل كه به گفته مرحوم بهار : «تركيبى است از دو سبك و شيوه لفظى و معنوى ، آميخته با سبكى مستقل يكى شيوه شعراى خراسان است، خاصه استاد ناصر خسرو و ديگر شيوه شعراى عراق و فارسى، به ويژه سعدى و از حيث معانى نيز بين افكار و خيالات حكما و عرفا است».

پَرهيز:

رسول خدا (ص): «برترين فضيلت دينتان پرهيز كارى است». (بحار: 1/167)

رسول خدا (ص): «اصل و اساس دين ، پرهيزكارى است، پرهيزكار باش تا عابدترين مردم به شمار آئى ...» (بحار:70/285). امام باقر (ع): «سخت ترين عبادت پرهيزكارى است» (بحار: 70/297). اميرالمؤمنين (ع): «سپاس هر نعمتى ، پرهيز نمودن از محرمات الهى است». (بحار: 7 /30)

مهزم گويد: ما جماعتى از كوفه به مدينه رفتيم و به خانه يكى از اهالى مدينه منزل گزيديم، صاحبخانه كنيزى داشت كه من دل بدو بسته بودم، روزى به خانه بازگشتم همان كنيز در بگشود و من پستان كنيز بفشردم. چون روز بعد به خدمت امام صادق(ع) شرفياب شدم حضرت به من فرمود: «اى مهزم! ديروز كجا بودى؟» عرض كردم: جائى نرفته بودم همه در مسجد بودم. فرمود: «مگر نمى دانى كه جز به پرهيز و ورع نتوان به ولايت ما دست يافت»؟! . (بحار: 47/71)

پرهيز از غذاى زيانبخش:

از حضرت رضا (ع) روايت شده كه فرمود : «اگر مردم در غذا كوتاه مى آمدند (كمتر مى خوردند) تندرست بودند».

از امام صادق (ع) سؤال شد: بيمار تا چند روز بايستى پرهيز كند؟ فرمود: تا ده روز. در حديث ديگر تا يازده روز ذكر شده است .

پرهيز از مردم:

پرهيزكار:

پرهيزكارى:

پَرِى:

پَريدن:

پريزاد خانم:

پريزاد خانم آثار خيريه بسيارى در شهر مقدس مشهد باقى گذاشته است. از جمله آثار وى بنا و تأسيس مدرسه علميه جهت تدريس علوم دينى و معارف اسلامى ، واقع در بازار مشهد است كه به نام مدرسه پريزاد خانم شهرت دارد. صاحب كتاب مطلع الشمس مى نويسد كه وى بر مدرسه خود موقوفات زيادى تعيين نموده و براى سى طلبه علوم دينى حقوق مستمرى ماهانه مقرر داشت. اين مدرسه در سال 1101 ق در عصر شاه سليمان صفوى (م 1105 ق) توسط نجفقلى خان يكى از امراء قندهار تجديد بنا گرديده و چنانكه از كتيبه آن برمى آيد، آقا محمد بيگ و ميرزا شكر الله در بناى مدرسه نظارت داشته اند.

پريشانى:

پِزِشك:

اميرالمؤمنين (ع) فرمود: «هر كه بيمارى خويش را از پزشك پنهان دارد به بدن خود خيانت نموده». (غرر)

امام صادق (ع) فرمود: «اهل هر بلد از سه كس كه در امور دين و دنياشان به آنها رجوع كنند بى نياز نباشند و اگر فاقد آن سه باشند بى سر و سامان خواهند بود: فقيهى دانشمند و پرهيزكار ، اميرى نيكو سيرت مطاع و پزشكى حاذق و مورد اعتماد». (سفينة البحار)

به «درمان» نيز رجوع شود.

پِزشكى:

به «طبّ» نيز رجوع شود.

پِژمان:

پَژمرده:

پژواك:

پژوهش:

پس:

پس:

پس انداز:

پَست:

پست:

پَسَت:

پُست:

پُست:

نبى اكرم (ص) فرمود: «شما پس از من جهت بدست آوردن پست رياست و امارت سخت تلاش خواهيد نمود، اين را بدانيد كه رياست جز حسرت و ندامت ، چيزى نيست، ـ در آغاز ـ نيكو شير دهنده اى ـ ولى در آخر ـ بد از شير بازگيرنده اى است». (بحار: 77/138)

ابوقتاده گويد: روزى در خدمت امام صادق (ع) نشسته بودم كه زياد قندى وارد شد، حضرت به وى فرمود: «تو در اين دستگاه پستى قبول كرده اى؟» عرض كرد: آرى يا ابن رسول الله، چه كنم، آخر آبروئى داشتم و دخل و درآمدى هم نداشتم ناچار شدم، اما در اين تشكيلات به درد مسلمانان و برادران دينيم مى رسم و با آنان همدردى مى كنم. حضرت فرمود: «اى زياد! اكنون كه اين پست را پذيرفته اى اين را داشته باش كه هر گاه در مقام قدرت نفست تو را فريب داد كه به كسى ظلمى كنى به ياد قدرت خداوند بر خويش باش كه تو را كيفر خواهد نمود و اين ظلم تو بر آنها مى گذرد و فانى مى شود ولى آن وبال ، به گردن تو باقى مى ماند، والسلام». (بحار: 75/341)

پِستان:

ديه قطع پستان زن: يك پستان ، نصف ديه زن و هر دو پستان ديه كامل يك زن است . اگر جنايت وارده بر پستان موجب قطع شير يا اخلال در آن شود ، امر آن به دست حاكم (قاضى) است. اگر دو سر پستان زن بريده شود، محل خلاف است: ديه، حكومت، حساب مسافت. قطع دو سر پستان مرد، هر يك، يك هشتم ديه است . (كتب فقهيه)

پَستى:

و فرمود: «عادت پَستان آزار رساندن به بزرگان و آزاد مردان است».

امام باقر (ع) فرمود: «سلاح اشخاص پست هرزگى و بد زبانى است». (بحار:78/185)

اميرالمؤمنين (ع) فرمود: «مرگ ، آدمى را به از آن بود كه به پستى و دنائت دچار گردد. (بحار: 78/44)

پسر:

عبدالله بن سنان گويد: به حضرت صادق(ع) عرض كردم: چرا از پيغمبر اسلام فرزند پسرى بجاى نماند؟ فرمود: «اين بدين سبب بود كه خداوند على (ع) را وصى او قرار داده بود و اگر فرزند پسرى پس از آن حضرت مى بود وى ـ در نظر مردم ـ به اين امر اولويت داشت و وصايت على (ع) تثبيت نمى شد». (بحار: 16/141)

پسر خواندن:

داستان زيد بن حارثه، پسر خوانده پيغمبر اسلام معروف است.

پسر خوانده:

پس گرفتن:

پسنديده:

پسين:

پُشت:

پُشت نمودن:

پُشته:

پشتيبان:

قرآن كريم: «بگو اى پيغمبر: اگر هرآينه جن و انس متفق شوند كه مانند اين قرآن كتابى بياورند هرگز نتوانند هر چند همه پشتيبان يكديگر باشند» . (اسراء:88)

اميرالمؤمنين (ع) ـ در وصيت به فرزندان ـ : «هميشه دشمن ستمگر و پشتيبان ستمديده باشيد» . (نهج : نامه 47)

پشك (به ضم يا كسر پ) :

پَشم:

لباس پشمينه در قديم نازل ترين پوشاك بشمار مى آمده كه زاهدان و تاركان دنيا آن