پيراهن:

پيراهن اميرالمؤمنين (ع) در دوران حكومت خود، از نازل ترين جنس قماش آن روز انتخاب مى نمود، با نازل ترين بها (چهار درهم يا نزديك به آن) تا براى افراد مستمند رعيت كه دسترسى به پوشاك نفيس ندارند تسكين و تسليتى باشد. و گاه، دو پيراهن مى خريد و آنكه بهتر بود به غلام خويش مى داد و نازل تر را خود مى پوشيد.

نصر بن مزاحم در تاريخ صفين مى نويسد: موقعى كه معاويه شنيد اميرالمؤمنين على (ع) در منزل نخيله (چند فرسنگى كوفه) لشكرگاه ساخته مردم را به عزيمت به شام دعوت مى كند، وى ـ جهت آماده نمودن شاميان به جنگ ـ پيراهن خون آلود عثمان را آويز منبر مسجد جامع دمشق
كرد، هفتاد هزار تن از پيران شام پيرامون منبر گرد آمده پيوسته مى گريستند و بر عثمان نوحه مى كردند، وى ـ چون زمينه را آماده ديد ـ بر منبر برآمد و خطبه اى مفصل در باب مظلوم كشته شدن عثمان ، ايراد نمود و گفت: اى مردم شام! تا كنون هر چه من درباره على (ع) مى گفتم مرا به دروغگوئى منسوب مى داشتيد، تا حال كه امر بر شما روشن گشت، به خدا سوگند كه خليفه شما را جز على ، كسى نكشته و او بود كه به كشتنش فرمان داد و مردمان بر او حمله بردند، او بود كه كشندگان خليفه را پناه داد و قاتلين عثمان همه اعوان و انصار او بودند، و اكنون وى از همين كشندگان خليفه لشكرى ساخته و پرداخته و آنها را به قصد تصرف بلاد شما بسيج نموده و مى خواهد شما را نابود سازد و شهر و ديارتان را ويران كند.

... چون سخنان خويش را به پايان رسانيد از منبر به زير آمد . همه حضار با وى تجديد بيعت نموده آمادگى خويش را به نبرد با على (ع) اعلام داشتند. (شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد:3/196)

پيرايش:

پيرايه:

پيرزن:

در حديث است كه روزى دنيا ، به صورت پيرزنى دندان ريخته و به انواع زيورآلات آراسته در برابر حضرت عيسى(ع) مجسّم شد. عيسى به وى گفت: «تاكنون به كابين چند نفر درآمده اى؟» وى گفت: شمارشان را ندانم. عيسى گفت: «همه شوهرانت مُردند يا تو را طلاق گفتند؟» پيرزن گفت: همه را كشتم. عيسى گفت: «بدبخت و بيچاره شوهران آينده ات كه از شوهران گذشته پند نمى گيرند». (بحار:14/32)

پيرمرد:

پيرمغان:

پَيرَو:

پيروز:

«اى بندگان خدا ! از خشم خدا برحذر باشيد مانند كسى كه بر نفس خويش پيروز و بر شهوتش غالب و با چشم عقلش مى نگرد ...» . (نهج : خطبه 161)

پيروزى:

اميرالمؤمنين (ع): «شخص صبور و با استقامت پيروزى را از دست نخواهد داد هر چند زمان بدرازا بكشد». (نهج : حكمت 153)

امام صادق (ع) فرمود: «پيروان ما اهل فتح و پيروزيند». (بحار: 68/186)

پيروى:

امام سجّاد (ع) : «مبغوض ترين مردم به نزد خداوند آن كسى است كه امامى را به پيشوائى بپذيرد و از اعمالش پيروى ننمايد». (بحار:1/207)

اميرالمؤمنين (ع): «آگاه باشيد كه هر پيرو را پيشوائى است كه از آن پيروى كند و از نور دانشش روشنائى گيرد ...» (بحار: 33/473). رسول خدا (ص): «مبغوض ترين مردم به نزد خداوند آنكس است كه از بديهاى يك مسلمان پيروى بكند ولى از نيكيهايش پيروى ننمايد». (بحار:72/208)

پيرهن:

پيرى:

نبى اكرم (ص) فرمود: «چون آدمى پير شود ، دو خصلت در او جوان گردد، حرص بر مال وحرص بر عمر» (بحار: 73/161). و فرمود: «چون مسلمان بر اثر پيرى ، ناتوان گردد ، خداوند به فرشته نويسنده اعمالش امر كند كه هر عبادتى را كه در حال صحت و نشاط انجام مى داده ـ و اكنون از انجام آن ناتوان گشته ـ برايش بنويس» (بحار:6/120) . و از آن حضرت رسيده كه فرمود: «پيرى كه انيسى موافق و همدم، و عمرى دراز و ثروتى فراوان داشته باشد جوان است». (بحار: 77/174)

از حضرت رضا (ع) روايت شده كه فرمود: «چون آدمى رو به پيرى رود ، نبايد خوردن شام را ترك كند كه اين كار خوابش را راحت تر و دهانش را خوشبوتر مى سازد». (بحار: 66/344)

از امام صادق (ع) روايت شده كه فرمود : «خداوند پير نادان و توانگر ستمكار و فقير متكبر را دشمن دارد». (بحار: 1/90)

«احترام پيران»

پيرى زودرس:

پيس:

حسين بن ابى العلاء گويد: از امام صادق(ع) پرسيدم آيا جذامى و پيس از ما مى توانند پيشنماز مسلمانان باشند؟ فرمود: «آرى ...» . (بحار:88/102)

پيسى:

پيش:

پيش:

پيش:

پيش آمد:

پيشانى:

پيش آهنگ:

پيشباز:

از حضرت رسول (ص) روايت شده كه فرمود: «هر كه به پيشباز دانشمندان رود چنان باشد كه به پيشباز من آمده باشد». (كنز العمال: 28883)

ابن ابى الحديد در شرح نهج البلاغه آورده كه چون امير المؤمنين (ع) در مسير خود به صفين به شهر انبار (كه از شهرهاى عراق و در قلمرو حكومت آن حضرت بود) رسيد جمعى از دهقانان و اشراف آنجا كه در اصل ايرانى تبار و از مهاجرين آنجا بودند به پيشباز آمدند، چون به موكب حضرت رسيدند از اسبان خويش پياده شده لختى به پيشاپيش و از دو سوى امير المؤمنين (ع) بدويدند، اسبانى نيز ـ جز اسبان سوارى خويش ـ با خود داشتند كه در راه آن حضرت بسته بودند; اميرالمؤمنين (ع) از آنها پرسيد: «اين اسبان كه با خود آورده ايد به چه منظور و اين حركت كه كرديد (دويدن در كنار حضرت) چه معنى دارد؟» آنها گفتند: اما اين برنامه كه در مراسم استقبال شما پياده كرديم سنت ديرين ماست كه جهت تجليل از زمامدارانمان بدان عمل مى كرده ايم، و اما اين اسبها، هديه اى است كه پيشكش شما كرده ايم ـ سپس گفتند ـ و ما جهت مسلمانان كه در ركاب شما مى باشند غذائى تهيه ديده و براى چهارپايانتان كاه و علوفه فراوان فراهم نموده ايم، باشد كه قدم رنجه داشته ما را به قدومتان مفتخر سازيد.

به «استقبال» نيز رجوع شود.

پيش بها:

پيش بين:

اميرالمؤمنين (ع): «سه چيز است كه انسان پيش بين مآل انديش ، بدانها اقدام ننمايد: نوشيدن سمّ به منظور آزمايش، هر چند از آن نجات يابد; و فاش نمودن راز به نزد خويش حسود، گرچه (وى آن را بروز ندهد و) از آن نجات يابد; و مسافرت دريا ، گرچه وى را توانگر سازد». (بحار:78/235)

پيش بينى:

پيش پا خوردن:

پيش تاز:

رسول اكرم (ص) فرمود: «پيشتازان امتها در ايمان كه يك چشم به هم زدن ، به خدا كفر نورزيدند سه نفرند: مؤمن آل يس (حبيب نجار) و مؤمن آل فرعون و على ابن ابى طالب». (صافى: 450)

پيش خدمت:

به «خدمتكار» رجوع شود.

پيش خريد:

پيشداد:

پيشداد:

در اوستا پرذاته [Paradhta] عنوان نخستين سلسله پادشاهان داستانى ايرانست. در هر جاى اوستا كه از هوشنگ نام برده شده با صفت پرذاته آمده است. پرذاته مركب است از پر بمعنى پيش و ذاته بمعنى داد و روى هم يعنى كسى كه در پيش قانون وضع كرد و دادگرى نمود يا نخستين واضع. حمزه اصفهانى نيز اين كلمه را درست معنى كرده است و نويسد: فيشداد اول حاكم باشد چه اوشهنج اول حاكم ممالك به شمارست. ثعالبى گويد در غرر اخبار ملوك الفرس در پادشاهى هوشنگ: و وضع قوانين و رسوم و برقرارى عدل بدو منسوب است و به همين مناسبت به پيشداد ملقب شد كه به فارسى نخستين واضع مبانى عدالت است.

ابن البلخى در فارسنامه (ص 8 چاپ تهران) مدت ملك اين سلسله دو هزار و پانصد و پنجاه و شش سال گويد. اما داستان پيشداديان مشترك است ميان ايرانيان و هنديان و برخى از نامهاى سلاطين اين سلسله در ويد، نامه دينى برهمنان آمده است:

ز كاوس و كيخسرو و كيقبادتويى پيش داد اى به از پيشداد

نظامى

پيشداديان:

پيش دار:

پيش دستى:

بيشتر فقها بر اينند كه هر كه در مسجدى يا مشهدى ، به گرفتن جائى پيش دستى كند تا گاهى كه درآن مكان باشد به آن جا اولويت دارد، و چون از آن محل جدا شود هر چند به منظور انجام كارى مانند تجديد وضو و مانند آن بود و قصد بازگشت هم داشته باشد حقش ساقط است، مگر اين كه اسباب و اثاث خود را در آنجا بجاى گذاشته باشد. (بحار: 83/355)

پيش رَو:

پيش رُو: