شَبانى :

شِباهَت :

به « نطفه » نيز رجوع شود .

امير المؤمنين (ع) : مردم به زمامداران خود (در اخلاق و روش) شبيه ترند تا به پدرانشان . (بحار : 78 / 46)

شب پره :

داود رقى گويد : به امام صادق (ع) عرض کردم : بسا شود که شاش شب پره بر لباسم بيفتد و هر چه جستجو کنم آن را نجويم ؟ فرمود : بسات را بشوى . (بحار : 80 / 109)

شِبِت يا شويد : 

ميسّر غلام امام صادق (ع) : مردى بنزد امام آمد و گفت : کنيزى (يا دختري) دارم که در خواب بسيار هول مى شود و وحشت زده از خواب ميپرد و بسا اين حالت آنقدر شدّت دارد که آرام نميگيرد ودر بازويش سستى پديد مى آيد . و به هر پزشکى مراجعه کرده ام سودى نداده ؟

شَبَث :

شَبَث :

شَبح (مصدر) :

شَبَح :

صدرا شيرازى از کسانى است که به صراحت اعتراف کرده است که نه تنها مؤمن و معتقد بوجود جنين عالمى ميباشد بلکه بنحو خاص و با برهان مخصوصى وجود اين عالم را ثابت کرده است .

شب خيز :

شب خيزى :

امير المؤمنين (ع) فرمود : شب خيزى تندرستى آرد .

بر شما باد بنماز شب که آن روش پيغمبرتان و برطرف ساز بيمارى از ابدانتان ميباشد .

امير المؤمنين (ع) فرمود : شب خيزى موجب سلاميت بدن و خوشنودى خداوند و (شب خيزى بحقيقت) خود را در معرض رحم پروردگار رار دادن و پايبندى به اخلاق پيامبران است . (بحار : 62 / 267 و 63 / 262 و 10 / 89)

به واژه هاى « نافله » و « سحرخيزى » و « نماز شب » نيز رجوع شود .

شبديز :

شَبر :

شِبر :

شَبَّر :

شُبَّر :

شبروى :

شب زنده دارى :

به « شب خيزى » رجوع شود .

شبسترى :

ملقب به سعدالدين در قصبه شبستر هفت فرسنگى تبريز تولد يافت از تاريخ زندگانى او اطلاع وسيعى بدست نيست و ظاهراً سراسر عمر را بر خلاف زمانه آشفته و عصر پر آشوب و عصر پر آشوب خويش بآرامش و سکون بدون حادثه مهمى در تبريز با نزديکى آن بسر برده است و هم در آنجا در سال 720 هجرى وفات يافته . از وى تأليفات بسيار باقى نمانده است ليکن مثنوى گلشن راز که تقريباً بيست هزار بيت ميشود از بهترين و جامعترين رسالاتى است که در اصول و مبادى تصوف برشته نظم در آورده است و تا امروز نزد خاص و عام شهرتى بسزا دارد .

براى شرح حال و آثار او رجوع به دانشمندان آذربايجان مرحوم تربيت ، الذريعة : 9 / 506 ، تاريخ ادبيات ايران تأليف ادوار براون ج 3 يا از سعدى تا جامى ترجمه على اصغر حکمت : 159 به بعد و تاريخ ادبيات دکتر رضا زاده شفق ص 263 شود .

شبع (بفتح يا کسر شين) :

امام صادق (ع) : « ما کان شيء احب الى رسول الله (ع) من ان يظل جائعاً خائفاً فى الله » .

رسول الله (ص) : « ان اکثر الناس شبعا فى الدنيا اکثرهم جوعا فى الآخرة » .

شبعان :

عن رسول الله (ص) : « ما آمن بالله و اليوم الآخر من بات شبعان و جاره جائع » . (بحار : 78 / 273)

شبعى :

شَبَق :

شَبِق :

عن منصور بن حازم ، قال : قلت لابى عبدالله (ع) : ما تقول فى الصائم يقبّل الجارية و المرأة ؟ فقال : « اما الشيخ الکبير مثلى و مثلک فلا بأس ، و اما الشابّ الشَبِق فلا ، لا نه لا يؤمن ، و القبلة احدى الشهوتين » قلت : فما ترى فى مثلى تکون له الجارية فيلاعبها ؟ فقال لى : « انک لشَبِق يا ابا حازم » . (وسائل : 10 / 97)

شب قدر :

به « قدر » رجوع شود .

شَبَک :

شَبَکة :  

شِبل :

شبلنجى :  

شبلى :

شَبَم :

شَبِم :

شب نشينى :

از رسول خدا (ص) روايت شده که خداوند از نشستن و به سخن پرداختن پس از شام ، ناخوشنود است . (بحار : 76 / 178)

شب و روز :

امام سجاد (ع) دردعاى خود شب و روز را اينچنين وصف مينمايد : سپاس خداوندى را سزد که شب و روز را به نيروى خويش بيافريد و بقدرت خود ان دو را از يکديگر جدا ساخت و هر يک را مرزى و عمرى مقرّر فرمود و به تقدير خود جهات تغذيه و پرورش بندگان هر کدام را در ديگرى در آورد ، شب را جهت آسودن از رنج و گرانى خستگى بيافريد و آن را برايشان جامه آسايش خواب ساخت تا تجديد نيرو کنند و در آن کامرانى نمايند و روز را روشن آفريد تا عطاياى او را بجويند و اسباب روزى او را دنبال کنند و در زمين به سير و سياحت بپردازند تا نقد دنيا بکف ارند و (به اعمال نيک) به آينده ثواب عقبى نائل گردند ، خداوند با اين کار (حکيمانه اش کار بندگان خود را سامان بخشد و آنان را از اين رهگذر در معرض آزمايش قرار دهد تا بنگرد که آنان در اوقات عبادتش و محل واجبات و هنگام انجام فرامينش چگونه اند تا بدکاران را بکردار بدشان کيفر و نيک رفتاران را به بهترين پاداش رساند . بار خداوندا سپاس حق تو مى باشد که سپيده دم را براى ما شکافتى و ما را از پرتو روز بهره مند ساختى و به روزى يافتن بينامان نمودى و از بد آفات در پناه خويش بداشتى ... (بحا ر: 58 / 174)

فرمود : دروغ ميگويند ، روز تابع شبِ قبل است ، و چون اهالى بطن نخله (محلى در جزيره العرب) ماه را ببينند گويند : ماه حرام در آمد . (بحار : 58 / 59)

بخشهاى شب عبارتند از : شفق ، غسق ، عتمه ، سدفه ، جهمه ، زلفه ، بهره ، سحر ، سحره ، فجر ، صبح ، صباح . و بعضى اين بخشها را بنامهاى ديگر خوانند .

شِبه :

« وجه شبه »

شُبُهات :

شبهات تحريميه ، در شبهات تحريميه حکميه اصل برائت جارى کنند بحکم قبح عقاب بلا بيان و تکليف ما لا يطاق و « لا يکلف الله نفساً الا وسعها و ... الا ما آتيها » و « الناس فى سعة ما يعلمون » .

شبهات محصوره ، و غير محصوره ، شبهات موضوعيه در موضوعات محصور و نامحصور باشد . محصور ، مانند آن که ظرف نجسى ما بين بيست ظرف باشد که بحکم اصالت طهارت ، هر يک طاهرند و برخى گويند بايد از همه اجتناب کرد اما در شبهات غير محصوره که حتما ارتکاب آنها روا باشد چون احتياط کامل ممکن نيست و قاعده کلى در شبهه محصوره و غير محصوره عرف است .

و در شبهات موضوعيه در صورت نامحدود بودن اصل حليت و طهارت جارى است و در صورت محصور بودن و امکان اجتناب از همه ، اصل احتياط جارى شود . (فرهنگ علوم دکتر سجادي)

شُبَهَة :

در اصطلاح اصول فقه ترديد بين امور محرمه و محلله و ترديد ميان خطا و صواب بود ، و بالجمله امورى که تشخيص آنها ممکن نباشد ، و يا آنچه از راه اشتباه انجام دشه است مشتبه گويند ، چون : اموال شبهه و وطى شبهه و ولد شبهه . (تعريفات جرجاني)

بعدلاله بن سنان گويد : روزى امام صادق (ع) خطاب بما فرمود : در آينده شبهاتى بر شما پيش آيد که نه دانشى روشن بدان داشته باشيد و نه پيشواى حقى در دست رس شما بود که به وى رجوع کنيد و کس از آن نجات نيابد جز آنکه خداى را بدعاى غريق بخواند . عرض کردم : دعاى غريق بخواند . عرض کردم : دعاى غريق چگونه است ؟ فرمود : ميگوئى « يا الله يا رحمن يا رحيم يا مُقلِّب القلوب ثبِّت قلبى على دينک » .

امام صادق (ع) فرمود : پرهيزگارترين مردم کسى است که نزد شبهات توقّف نمايد . (بحار : 52 / 148 و 70 / 305)

شبهه مانع اجراى حد شرعى به « حد » رجوع شود .

شبهه ابن کَمُّونه :

ابن کمونه گفت چه مانع است که دو موجد فرض کنيم که هر يک واجب الوجود و غنى بالذات و با يکديگر بتمام ذات مختلف باشند و مفهوم واجب الوجود را از آن دو انتزاع نمود و بحمل شايع صناعى (عرض) بر آنها حمل کنيم . خلاصه سخن او اينکه ممکن است در عالم دو واج بالوجود باشد و هيچيک با ديگرى در امرى ذاتى مشترک نباشد تا اينکه به ما به الامتياز و ما به الاشتراک احتياج داشته باشند و امکان لازم آيد .

هويتان بتمام الذات قد

و ارفع بان طبيعة ما انتزعت

بل ان سئلت الحق غير واحد

اذا الخصوصية اما تعتبر

او الخصوصية ليست تشترط

يعنى هرگز يک مفهوم داراى مصاديق متعدده از مميزات مصاديق انتزاع نشود بلکه منشأ انتزاع آن جزء مشترک آن افراد خواهد بود مثلا حيوان از مشترکات انسان و بقر و غنم اخذ شود نه از خصوصيات مميزه آنها حتى اگر آن مفهوم منتزع عَرَض باشد مانند اجناس عاليه که بتمام ذات از يکديگر متمايزند مفهوم واحد از عَرَض مشترک ميان آنها منتزع خواهد بود چنان که در مفورض سخن ابن کمونه آن عرَض از جهت اشتراک آن دو واجب اخذ شود که بر آن دو عارض شده است ، و چون ما به الاشتراکى فرض شد خواه ناخواه ما به الامتيازى در کار ايد وگرنه دوئيت حاصل نگردد ودر نتيجه ترکيب پديد آيد .

(منظومه سبزواري)

شَبِيب :

بيشتر مورخان برآنند که شبيب پس از مضروب نمودن على در ميان جمعيت فرار کرد و اثرى از او بدست نيامد .

شبيب :

در جنگ مردى دلير بود و باتفاق صالح بن مسرح عليه حجاج ثقفى در موصل قيام نمود و دعوى خلافت کرد و 120 تن باوى بيعت کردند . حجاج پنج لشکر بجنگ وى فرستاد که يکى پس از ديگرى ايشان را تار و مار نمود سپس از موصل به قصد حجاج بطرف کوفه رهسپار گرديد . حجاج ثقفى شخصاً به جنگ وى آمد و حجاج شکست خورد ولى با کمکى که عبدالملک از شام باو رسانيد و با سپاهى که بسردارى سفيان بن الادبر کلبى بيارى وى شتافت سپاه شبيب را در هم کوبيد وب سيارى از ايشان را بقتل رسانيد و شبيب هنگامى که از روى پل دجيل (از نواحى اهواز) عبور ميکرد اسب وى توسنى کرد و او که زره و پولاد بر تن داشت بر اثر سنگينى در رودخانه غرق گرديد .

شبيبة :

شبيخون :

شُبَير :

شبيه :

در حديث ديگر فرمود : هر کسى که خدا را به آفريده اش تشبيه کند مشرک است چه اينکه خداوند تابرک و تعالى به هيچ چيز شباهت ندارد و هيچ چيزى شبيه او نباشد و هر آنچه بوَهم و خيال گنجد خدا جز آنست . (بحار : 3 / 299)

شبيه شدن مرد و زن بيکديگر : امام باقر (ع) فرمود : پيغمبر (ص) لعنت کرده مرداين که خود را بشکل زنان در آورند و زنانى که خود را بمردان شبيه سازند . (بحار : 76 / 341)

شِپِش :

از امام صادق (ع) در تفسير آيه « فمن کان منکم مريضا او به اذى من رأسه » آمده که پيغمبر (ص) که پيغمبر (ص) ، کعب بن عجرة را ديد که محرم بود و شپشهائى بر سرش ميلوليدند ، فرمود : اين حشرات ترا آزار ميدهند ؟ گفت : آري. پس اين آيه فرود آمد ، بمضمون اين که شخص معذور ميتواند در احرام سرش را بتراشد و کفاره بدهد . (بحار : 99 / 180)

شَتّ :

شِتاء :

شتاب :

ولى هيچگونه نيازى به اين توجيهات نبوده و هر چه در مورد « خُلق الإنسان ضعيفا » گفته شد در اين آيه نيز گفته ميشود . آرى نه ضعف در ساختار وجودى انسان نقص است و نه عجلت ، و هر يک از اين صفات با ارتباط بديگر صفات او نحوه زندگى او در جهان و نيز با ارتباط بدگير موجوداتى که بقرار هماهنگى با او مى باشند و نيز با ارتباط بتکاليف و وظائفش کمال محضند ، آرى اين صفات ميتوانند انگيزه نقص باشند که خداوند حکيم آنرا نيز بصفت اختيار و اراده مرتبط بعقل و خرد که در درون او و هدايت و ارشاد انبيا که در بورن و در کنار او قرار داده و مرتفع ساخته ، هنگامى که انسان خود را در برابر کارى ببيند بايستى سريع مهياى آن کار شود مبادا فرصت از دست داده وقت آن سپرى گردد ، اين همان حالت عجلتى است که خدا در نهاد او قرار داده ، اما او در همان حال اراده و اختيار را و عقلى که اراده را رهبرى کند نيز با خود دارد . (نگارنده)

در حديث ديگر فرمود : اين شتاب است که مردم را تباه ساخته ، اگر مردم در امور درنگ و تأنّى داشتند حتى يک نفر هم بهلاکت نميرسيد .

امير المؤمنين (ع) فرمود : هيچگاه کسى را که بخوردن غذا مشغول است شتاب مکنيد تا از خوردن بپردازد و کسى را که در بيت الخلاء باشد نيز شتاب مکنيد تا کارش را تمام کند .

امام صادق (ع) فرمود : درنگ و دقّت در کار ، سلامتى بهمراه آدر و شتاب پشيمانى در پى دارد . امير المؤمنين (ع) در وصيت بفرزندان فرمود : شما را از شتابزدگى در گفتار و کردار نهى ميکنم .

جابر از امام باقر (ع) روايت کرده که روزى رسول خدا (ص) رو به جمعيت کرد و فرمود : اى مردم مبادا بمن خبر رسد که يکى از شما يکى از بستگانش شب هنگام مرده و تجهيز آن را تا بامداد بتأخير انداخته باشد ، يا در روز مرده باشد و کارهاى آن را موکول به شب کرده ، هيچگاه مرده هاى خويش را بطلوع يا غروب خورشيد بتأخير ميفکنيد ، هر چه زودتر ، با شتاب آنها را بخوابگاهشان برسانيد ، خدا شما را رحمت کناد . مردمان گفتند : اى پيامبر خدا خداوند شما را نيز رحمت کناد . (کافى : 3 / 137)

شتاب در کار خير :

نيز از آن حضرت آمده که هر گاه يکى از شما بکار خيرى يا دستگيرى خويشى يا دوستى تصميم ميگيرد بداند که دو شيطان به چپ و راستش وى را مراقب ميکنند (که او را از آن کار باز دارند) در آن کار بشتابد مبادا آن دو شيطان او را از آن امر مانع شوند .

و فرمود : در کار خير شتاب کنيد پيش از آن که آن را از ياد ببريد و بکار ديگر سرگرم شويد .

شُتام :

شَتّا :

شَتّان :

شَتر :

شُتُر :

بعربى اِبِل و بعير ، و خصوص نر آن جمل و ماده آن ناقه گويند .

در حديث شتر سياه رنگ دراز عرم تر و سرخ رنگ کوتاه عمر تر توصيف شده .

على (ع) برخاست و گفت : يا رسول الله اينک من اين نماز را ادا کنم . فرمود : بخوان .

در تاريخ حالات پيغمبر (ص) آمده که آن حضرت دو شتر ماده داشت به نامهاى عضباء و جدعاء و شترى نر به نام ديباج . (بحار : 16 / 98)

شتربان :

شَتَربه :

شتر صالح :

شتر مرغ :

شَتم :

شَتو :

شَتّى :  

شَتِيم :

شَتيمة :

شَجّ :

شَجا :  

امير المؤمنين (ع) ـ در مورد غصب خلافت ـ : « فرأيت أنّ الصّبر على هاتا احجى ، فصبرت و فى العين قذى و فى الحلق شجاً » : سرانجام ديدم بردبارى و شکيبائى به عقل و خرد نزديک تر است ، لذا شکيبائى ورزيدم در حالى که خاشاک به چشم داشتم و استخوان به گلو ... (نهج : خطبه 3)

شِجاج :

انواع شجاج ده مرتبه است که بترتيب چنين است : 1 ـ قاشرة که حارصة باشد . 2 ـ باضعة . 3 ـ دامية . 4 ـ متلاحمة . 5 ـ سمحاق . 6 ـ موضحة . 7 ـ هاشمة . 8 ـ منقّلة . 9 ـ آمّة . 10 ـ دامغة .

موضحة آن که استخوان را آشکار سازد .

مة که مأمومة نيز گويند آن که جرج به پوست حاوى مغز برسد . دامغه آن که جرح به مغز سر برسد .

شجاع (بهر سه حرکت شين) :

شجاعت :

شکى نيست که شجاعت از اشرف ملکات نفسانيه و افضل صفات کماليه است و فاقد اين صفت بحقيقت از شمار مردان بدور است که خداوند گززيده ترين صحابه رسول (ص) را بدين صفت ستوده که فرمود : « اشدّاء على الکفار » و اخبار و آثار اين صفت را از اوصاف مؤمنان شمرده ، امير المؤمنين در وصف مؤمن فرموده : « نفسه اصلب من الصلد » و امام صادق (ع) فرمود : « المؤمن اصلب من الجبل ... » (جامع السّعادات) . پيغمبر اکرم (ص) فرمود : خداوند شجاعت را دوست دارد هر چند بکشتن مارى باشد .

عمرو بن عاص از امام حسن (ع) پرسيد و شجاعت چيست ؟ فرمود : از حريم ناموس دفاع نمودن و در مشکلات و خطرات صبور و با استقامت بودن .

امير المؤمنين (ع) فرمود : شجاعت ساعيت استقامت بيش نيست .

و فرمود : شجاعت زيور انسان است .

نصر بن مزاحم در کتاب صفين از زيد بن وهب نقل ميکند که روزى امير المؤمنين (ع) را در صفين ديدم که يک تنه بين دو لشکر ايستاده و لشکر شام آرام آرام به سمت او در حرکت بود و حضرت بجاى اينکه از آنها فاصله گيرد بطرف آنها هميرفت . فرزندش حسن عرض کرد : چه زيان که صبر کنى تا لشکريان خودت بتو رسند و سپس به سمت آنها روى ؟ فرمود : اى فرزندم پدرت روز معينى دارد که از آن نخواهد گذشت ، آن روز نه زودتر از موعد خود فرا رسد و نه ديروز از آن نتوان گريخت ، بخدا سوگند که پدرت باکى ندارد که مرگ بر او افتد يا او بر مرگ افتد .

سعيد بن قيس همدانى گويد : روزى در جنگ صفين مردى را ديدم که با دو جامه (بدون خود و زره) بين دو صف لشکر ايستاده به سرعت اسبم را راندم که به وى رسم چون به او رسيدم ديدم امير المؤمنين است . عرض کردم : در چنين روزى و در چنين جائى اين چنين ايستاده اى ؟! فرمود : اى سعيد هيچ بنده اى نباشد جز اين که خداوند دو نگهبان بحفاظتش گماشته که نگذارند از کوه پرتاب گردد يا بچايه درافتد آرى چون قضاى الهى در رسد وى را رها سازند .

سلمة بن اکوع (يکى از ياران پيغمبر) گويد : پيش از طلوع فجرى از خانه بيرون شدم در راه بغلام عبدالرحمن بن عوف برخوردم که شتابان وارد شهر ميشد مرا گفت : شتران بيت المال را که در ذى قرد (حوالى مدينه) ميچريدند قبيله غطفان بغارت بردند . چون شنيدم فرياد بر آوردم و سه بار نداى وا صباحاه سر دادم (اين ندا را هنگام خطر ميدادند که مردم مهيا شوند) و خود بتنهائى راهى آنجا شدم ، من در تيراندازى چابک بودم ، در حالى به آنجا رسيدم که آنها بر چاهى بودند و ميخواستند آب از ان بنوشند ، شروع کردم به تيرانداختن به آنها و اين رجز بزبان ميراندم : خذها انا بن اکوع و اليوم يوم الرضع ميخواندم و تير ميانداختم تا اينکه شتران را از آنها بستدم ، در اين حال پيغمبر (ص) و جمعى از اهالى مدينه رسيدند . عرض کردم : من تا کنون نگذاشته ام آب بنوشند اجازه ميدهى آنها را از نوشيدن آب آزاد گذارم ؟ فرمود : آرى هر گاه بر کسى دست يافتى سخت گير مباش .

شَجَب :

شَجب :

شَجْر (مصدر) :

شَجَر :

شَجَرة :

« بيعت شجرة »

به « حديبيه » نيز رجوع شود .

شجرة طوبى :

شَجَرة طيبة :

از حضرت رسول (ص) روايت است که فرمود : خداوند پيامبران را از درختان گوناگون آفريد ولى من و على را از يک درخت ، که من ريشه آنم و على شاخه آن و حسن و سحين ميوه هاى آن و پيروان ما برگهاى آن بوند هر که بشاخه اى از آن بياويخت نجات يافت و هر که از آن دورى نمود هلاک شد و ارگ بنده اى هزار سال بين صفا و مروه خدا را نبدگى کند باز هم هزار سال تا اينکه از رنج عبادت بسان مشکى خشکيده شود و محبت ما را نداشته باشد خداوند وى را برو در آتش افکند . آنگاه حضرت اين آيه تلاوت نمود « قل لا اسئلکم عَليهِ اَجرا الّا الْمودّة فى القربى » . (بحار : 23 / 230)

شجرة ملعونه :

يکى از وجوه معانى اين آيه ـ حسب نقل مفسرين ـ آن که رسول خدا (ص) بخواب ديد : بوزينگانى بر منبرش بالا ميروند .

شَجن :

شَجَن :

شجنة :

شَجو :

شُجون :

شُجون (مصدر) :

شَجَّة :

شَجِى :

شحّ (با هر سه حرکت شين) :

گفتم : او همان بخيل است . فرمود : شحيح از بخيل شديدتر ميباشد که بخيل بمال خويش بخل ميورزد ولى شحيح بمال ديگران نيز بخيل است و حتى آنچه را که در دست مردم ببيند ارزو کند بدستش آيد خواه بحلال و خواه بحرام ، سير نشود و بدانچه خدا به وى داده قانع نباشد . (بحار : 73 / 306)

شَحذ :

حجر الشحذ : سنگ که کارد را بر آن تيز کنند . راندن کسى را .

آن حضرت ـ در نکوهش اصحاب خود ـ : « اما دين يجمعکم ! و لا حمية تشحذکم ! » : آيا در ميان شما دينى نيست که شما را گرد آورد ؟ آيا غيرتى نيست که شما را (به سوى دشمن) براند و عليه دشمن بسيج کند ؟ (نهج : خطبه 180)

شَحر :

شِحر :

شَحشاح :  

شَحشَح :

شَحشَحان :

شَحَط :  

پر کردن اناء . بانگ کردن مرغ . مکيدن مايه اى به وسيله لوله .

شَحط :

شَحم :

شَحن :

شَحناء :

و عنه (ص) : « ما کاد جبرئيل يأتينى الا قال : يا محمد اتق شحناء الرجال و عداوتهم » . (بحا ر: 73 / 407)

شِحنه :

شَحيح :

شَخب :

شَخر :

شَخص :

شخصيت :

از امام سجاد (ع) سؤال شد : شخصيت چه کسى نزد خدا والاتر است ؟ فرمود : آنکس که دنيا را در براب رخود بى ارج داند .

امام هادى (ع) فرمود : کسى که شخصيتى براى خود قائل نباشد از شرش ايمن مباش (بحار : 103 / 222 و 1 / 82 و 78 / 135 و 75 / 300) . امير المؤمنين (ع) ضمن حيثى در نکوهش توده مردم ميفرمايد : ... با شخصيت ترينشان را ميبينى که با يک نگاه (طرف مقابل) ، خود را ميبازد و دست و پايش را گم ميکند و با يک کلمه حالش دگرگون ميشود . (بحار : 2 / 56)

شَخم :

شخودن :

شُخوص :

از خانه بيرون شدن . سفر کردن . شخص الى القوم : بسوى قم بازگشت . امام صادق (ع) : « اشخص يشخص لک الرزق » : از خانه بيرون شو (سفر کن) تا روزى بسوى تو آيد . (وسائل : 17 / 77)

تشخير :

شدّ :

شَدائِد :

شِداد :

شِداد :

شدّداد :