تاريخ تكرار مى شود:

(فلا اقسم بالشفق...لتركبن طبقاً عن طبق) سوگند به سپيدى افق پس از غروب خورشيد و شب و آنچه را كه در خود پنهان ساخته و ماه ، هنگامى كه در كمال و تمام باشد كه شما (مردم) در مسير پيشينيان گام خواهيد نهاد. (انشقاق: 16)

(فلمّا آسفونا انتقمنا منهم...فجعلناهم سلفا و مثلا للآخرين) و چون آنان (فرعون و فرعونيان) ما را به خشم آوردند ، از آنان انتقام كشيديم و آنها را پيشين (و عبرت) پسينيان كرديم. (زخرف: 55)

و فرمود: حوادث گذشته را بتوان بر آنچه كه نيامده دليل گرفت. (غرر).

... اى بندگان خدا! روزگار چنان بر بازماندگان مى گذرد كه برگذشتگان گذشت، گذشته ها ديگر باز نمى گردند و آنچه در اين جهان وجود دارد جاويد نخواهد ماند، انجام كارهايش به آغاز آن مانند است و مسائل كلى آن به يك نواخت جريان دارند. (نهج : خطبه 158)

مات من مات و الثريّا الثريّاوالسماك السماك و النسر نسر

ديگرى گفته:

و ديگرى گفته:

تاريك:

تاريكى:

از عايشه روايت است كه هيچگاه پيغمبر(ص) در خانه تاريك نمى نشست مگر اينكه چراغى در آن روشن شود. (كنز العمال: 18720)

تازه:

امام صادق (ع): خوردن قند ، پس از حجامت (خون گيرى) خون تازه به بدن برمى گرداند . (بحار: 62 / 124)

حديث: خوردن باقلا موجب پديد آمدن خون تازه در بدن است. (بحار: 62 / 283)

تازى:

وجوه ديگرى نيز گفته شده كه از موضوع اين كتاب خارج است.

تازيانه:

پيغمبر اكرم (ص): اى مردم! هر كه تازيانه اى در اختيار حاكم ظالمى نهد ، خداوند آن تازيانه را در قيامت به اژدهائى آتشين مبدل سازد كه هفتاد گز طول آن بوده و در آتش دوزخ بر او مسلط گرداند. (بحار:75 / 369)

امام باقر (ع): امير المؤمنين (ع) هنگامى كه به وليد بن عقبه (به جرم ميگسارى) تازيانه مى زد چون تازيانه اش دو سر داشت، هر تازيانه اى را دو تازيانه حساب مى كرد. (بحار: 104 / 243)

و تازيانه قذف را متوسّط و خفيفتر از آن زد . (لمعه دمشقيّه)

تاس:

و از آن حضرت روايت است كه فرمود: چون خداوند ، خير بنده اى را خواهد او را به تاسى دچار سازد كه موى سرش بريزد، و من اين چنينم. (بحار: 35 / 53)

تاسوعا:

از امام صادق (ع) روايت شده كه فرمود: تاسوعا روزى است كه حسين (ع) و يارانش در آن روز در كربلا محاصره شدند و سپاه شام پيرامونش حلقهوار گرد آمده او را از حركت بازداشتند و پسر مرجانه و عمر بن سعد در آن روز شادمان كه لشكرى انبوه، باختيار دارند و حسين (ع) و يارانش را ضعيف شمردند و يقين كردند كه ديگر حسين ، يار و ياورى ندارد و مردم عراق به مدد او نخواهند آمد. سپس فرمود: پدرم به فداى آن مستضعف غريب! (بحار:45/95)

تافِه:

حديث: «كانت اليد لا تقطع فى الشىء التافه» . (منتهى الارب)

تاك:

تاكتيك:

تا كردن:

تالى:

تامّ:

تاوان:

تآخى:

«مثل الدين كمثل شجرة نابتة، فالايمان بالله ماؤها و الصلاة عروقها و الزكاة جذعها و التآخى فى الله شعبها و الاخلاق الحسنة ورقها و الخروج عن معاصى الله ثمرها، و لا تكمل الشجرة الا بثمرة طيبة كذلك الدين لا يكمل الا بالخروج عن المحارم». (بحار:13/ 419)

تأبّط:

تأبّط شرا:

تأبّى:

تأبيد:

تأبير:

تأبين:

تأتّى:

تأثّر:

تأثير:

تأثيم:

تَأَجُّج:

تَأجيج:

تَأجيل:

تَأَخُّر:

تَأخير:

پيغمبر (ص) به على (ع) فرمود: اى على! در سه چيز تأخير روا نباشد: نماز چون وقتش فرا رسد; و جنازه چون آماده گردد; و زن ازدواج نكرده چون خواستار مناسبى برايش فراهم شود. (كنز العمال: 43395)

تَأَدُّب:

تُؤدَة:

تَأَدِّى:

تأديب:

به «ادب» نيز رجوع شود.

تأريخ:

تَأَسُّف:

به «افسوس» نيز رجوع شود.

تَأَسِّى:

و آن حضرت در هنگام به خاك سپردن جسد همسرش ، فاطمه (س) ـ خطاب به روح پاك پيغمبر (ص) ـ : «السلام عليك يا رسول الله، عنى و عن ابنتك النازلة فى جوارك، و السريعة اللحاق بك، قلّ يا رسول الله عن صفيتك صبرى، و رقّ عنها تجلدى، الاّ ان فى التأسّى لى بعظيم فرقتك و فادح مصيبتك موضع تعزّ... (نهج : خطبه 202)

تأسيس:

اميرالمؤمنين (ع): «لا تختانوا ولاتكم، و لا تغشّوا هداتكم، و لا تجهلوا ائمتكم، و لا تصعدوا عن حبلكم فتفشلوا و تذهب ريحكم، و على هذا فليكن تأسيس أموركم...» . (كافى: 1 / 405)

تأكيد:

تأكيد در اصطلاح ادب، يكى از توابع است، و آن تقرير و تثبيت مفاد كلمه قبل است، و آن بر دو قسم است: تأكيد لفظى كه تكرار لفظ قبل است بعينه، مانند «ضرب ضرب، انّ انّ، قد قد، جاء جاء» و ديگر به الفاظ مخصوصه كه تأكيد معنوى گويند، و آن الفاظ «نفس و عين» باشند.

تَأَلُّب:

تَأَلُّف:

تَأَلُّق:

تَأَلُّم:

ابوبصير، قال: قال لى ابوعبدالله (ع): «اما تحزن؟ اما تهتم؟ اما تألم» ؟ قلت: بلى والله. قال: «فاذا كان ذلك منك فاذكر الموت و وحدتك فى قبرك، و سيلان عينيك على خدّيك، و تقطع اوصالك، و اكل الدود من لحمك، و بلاك، و انقطاعك عن الدنيا، فان ذلك يحثك على العمل و يردعك عن كثير من الحرص على الدنيا». (بحار: 76 / 322)

تَأَلُّه:

تَأَلِّى:

تأليب:

تأليف:

تأليف كتاب:

اميرالمؤمنين (ع) فرمود: فضلا و دانشمندان ، خردهايشان در نيش قلمهايشان است. (غرر).

داود بن قاسم گويد: كتاب «يوم و ليلة» (اعمال شب و روز) را بر امام عسكرى (ع) عرضه كردم، حضرت فرمود: اين كتاب به قلم كيست؟ عرض كردم: يونس مولى آل يقطين. فرمود: خداوند در قيامت در برابر هر حرفى از آن نورى به وى عطا فرمايد.

روزى امام مجتبى (ع) فرزندان و برادر زادگان خود را گرد آورد و به آنها فرمود: شما اكنون كودكان قوميد و ديرى نشود كه بزرگان نسل بعد باشيد ; پس دانش فرا گيريد و هر كدامتان كه بتوانيد دانش را نگهداريد و بنويسيد و در خانه بيندوزيد.

تَأَمُّل:

امير المؤمنين (ع): «... فاعتبروا بحال ولد اسماعيل و بنى اسحاق و بنى اسرائيل(ع)، فما اشدّ اعتدال الاحوال و اقرب اشتباه الامثال! تأمّلوا امرهم فى حال تشتتهم و تفرقهم...» (نهج : خطبه 192)

تأمير:

تأميل:

تأميم:

تأمين:

عايشه پس از پايان جنگ جمل، به امير المؤمنين (ع) گفت: اكنون كه قدرت از آن تو شد بزرگوارى كن. حضرت اسباب سفر عايشه را به بهترين وجه فراهم ساخت و نود زن (كه بيست تن آنها به لباس مرد ملبس بودند) به همراهش كرد و او را به مدينه عودت داد. عايشه از آن حضرت خواست عبدالله بن زبير را نيز تأمين دهد حضرت پذيرفت و او را و همه كسانى را كه با وى آمده بودند تأمين داد و آزادشان ساخت. (بحار: 41 / 50)

تَأَنِّى:

به «همت» رجوع شود.

تأويل:

در اصطلاح گردانيدن كلام از ظاهر بسوى جهتى كه احتمال داشته باشد، و گويند: مشتق است از «اوّل» پس تأويل، گردانيدن كلام باشد بسوى اول، و بيان كردن از عبارتى به عبارت ديگر . (غياث اللغات)

تأويل (در اصطلاح شرع): عبارت است از برگردانيدن لفظ از معنى ظاهر آن به معنى ديگرى كه احتمال آن برود، چنان كه آيه (يخرج الحى من الميت) را به توليد خداوند، مؤمن را از كافر يا عالم را از جاهل معنى كنيم. و اگر آن معنى موافق لفظ بود تفسير گويند، چنانكه همين جمله را به اخراج پرنده از تخم معنى كنيم.

تَأَهُّب:

اميرالمؤمنين (ع): «رحم الله عبداً...وتأهّب للمعاد و استظهر بالزاد ...» . (بحار: 77 / 439)

تَأَهُّل:

تأيـيد:

تَب:

از حضرت رسول (ص) روايت شده كه فرمود: تب را مذمت مكنيد كه گناهان را چنان از ميان مى برد كه كوره آهنگرى، كثافات آهن را. (كنز العمال 3: 321)

از امام كاظم (ع) نقل است كه فرمود: تبدار را گوشت كبك بخورانيد كه آن، ساقها را نيرو مى بخشد و تب را كاملاً از بدن مى راند. (بحار: 66 / 74)

محمد بن مسلم گويد: هر گاه امام باقر(ع) را تب مى گرفت دو جامه تر مى كرد و يكى را بر خود مى افكند و چون خشك مى شد، از ديگرى استفاده مى كرد. از امام صادق (ع) ـ جهت درمان تب ـ اين دارو تجويز شده است: ده درهم قند به آب سرد آميخته شود و تبدار در حال ناشتا آن را ميل كند. (بحار: 62 / 90)

مفضل بن عمر گويد: روزى در حضور امام صادق (ع) سخن از تب به ميان آمد، حضرت فرمود: ما خاندانى هستيم كه (تب را) درمان نكنيم جز به تن شوئى با آب سرد و خوردن سيب.

از امام صادق (ع) روايت است كه اگر تب دار در شب، دو يا سه مثقال تخم كتون بنوشد، در آن بيمارى از ذات الجنب ايمن باشد. (بحار: 62 / 220)

و جهت درمان تب نوبه از امام صادق(ع) آمده كه قند را ساويده در آب حل كنند و ناشتا هر گاه تبدار تشنه شد، از آن ميل كند.