تَنمِيَة:

تَنُوخ:

تَنُوخى:

تنور:

تنور نوح كه گاهِ طوفان به امر خدا آب از آن جوشيد بعضى گفته اند در خانه خود حضرت نوح بوده و برخى گفته اند در خانه پيرزنى بوده كه در ميان ديرى سمت قبله مسجد كوفه زندگى مى كرده كه اين قول از امام صادق (ع) نقل شده و در حديث ديگر از آن حضرت آمده كه آن در مسجد كوفه بوده است . (مجمع البيان)

تَنَوُّر:

تَنَوُّع:

تَنَوُّق:

آراستگى كردن در كار: اميرالمؤمنين(ع): «تنوق رجل فى بسم الله الرحمن الرحيم، فغفر له». (بحار: 92 / 34)

تَنوير:

تَنويش:

تَنوين:

تَنوين:

2 ـ تنكير. و آن تنوينى است كه به آخر بعضى كلمات مبنى درآيد تا ميان حالت معرفه و نكره بودن آنها را معلوم دارد، چنانكه در كلمات «صه» و «مه» كه اگر بدون تنوين باشد معرفه و اگر با تنوين بود نكره است.

4 ـ عوض. و آن تنوينى را گويند كه به جاى حرف اصلى يا زايد محذوف و يا به جاى مضاف اليه محذوف مفرد يا جمله ، به آخر كلمه ملحق شود، چنانكه در «حوار» كه در اصل «حوارى» بوده، و تنوين «جندل» كه در اصل «جنادل» و تنوين «يومئذ» كه در اصل «يوم اذ كان كذا» بوده است و به جاى محذوف، تنوين در كلمات مذكور آمده است.

تَنويه:

تَنها:

تَنهائى:

امام صادق (ع) فرمود: «بهترين فرصت براى تصرف شيطان در فكر آدمى ، موقعى است كه وى تنها باشد» (بحار: 79 / 323). مدتى بود كه امام صادق (ع) به تنهائى در عقيق (محلى قرب مدينه) زندگى مى كرد. شخصى به حضرت عرض كرد: مى بينم در اينجا خلوت گزيده به تنهائى شتافته ايد؟! فرمود: «اگر شيرينى تنهائى چشيده بودى حتى از خودت نيز وحشت مى نمودى. سپس فرمود: «كمترين فايده تنهائى آسوده بودن از سر و كله زدن با مردم است». (بحار:78 / 254)

امام موسى بن جعفر (ع): «صبر و استقامت بر تنهائى (از متاركه مردم نهراسيدن) نشان نيرومندى عقل آدمى است». (بحار: 1 / 137)

تَنيدن :

تِنّين:

تَوّاب:

تَوابِع:

تَوّابِين:

جمعى از شيعيان كوفه از قبيل سليمان بن صرد خزاعى و مسيّب بن نجبه فزارى و عبدالله بن سعد بن نفيل ازدى و عبدالله بن وال تيمى و رفاعة بن شداد بجلّى در خانه سليمان بن صرد كه از صحابه پيغمبر (ص) محسوب مى شد ، گرد آمده و از اينكه امام خود را يارى نكرده و او را تنها گذاشتند تا به شهادت رسيد، سخت اظهار ندامت كردند و گفتند: ما اين ننگ و عار را از خود نشوئيم تا اينكه قاتلان امام حسين (ع) را بكشيم يا خود در اين راه كشته شويم، و همگى بر اين امر ، مصمّم شدند و به ياران و همفكران خود از شيعه مدائن و بصره ، نامه نوشتند و سعد بن حذيفة بن يمان در مدائن و مثنى بن مخربه عبدى در بصره آنها را اجابت نمود و سليمان بن صرد را بر خود امير كردند و اين واقعه در سال شصت و يك هجرى بود و نظر به اينكه در آن زمان ، زمينه اين امر فراهم نبود چه زمان قدرت يزيد بود امر خود را مخفى داشتند تا اينكه سال شصت و چهار فرا رسيد و يزيد مرد و سلطنت بنى اميّه به سستى گرائيد و عبدالله زبير در مكه ادعاى خلافت نمود و جمع زيادى با او بيعت كردند و توده مردم كوفه نيز او را موافقت نمودند و عبدالله بن يزيد انصارى را به حكومت كوفه نصب نمود . سليمان و ياران فرصت را
مناسب ديدند و امر خود را آشكار نموده مردم را به خونخواهى امام حسين (ع) دعوت نمودند.

در آن اوان ، مختار بن ابى عبيده كه او نيز به همين منظور داعيه قيام داشت و به مكه رفته بود و چندى در آنجا و طائف و مدينه بوده وارد كوفه شد و خود را نماينده محمد حنفيه معرفى مى كرد كه او مهدى آل محمد است و وى را به اين امر گماشته است.

به هر حال ، سليمان و جماعت توابين از كوفه حركت كردند و در راه خود به كربلا به زيارت قبر ابى عبدالله الحسين (ع) رفته و شبى را به گريه و ناله و توبه به سر بردند و از آنجا به انبار و از انبار به موصل شتافتند و در آنجا با لشكر انبوه شام به سركردگى ابن زياد، جنگى سخت نمودند و شجاعتها و شهامتها نشان دادند و با وجود كمى جمعيت در آغاز ، پيروزيهائى نصيبشان گرديد ولى به امدادهائى كه از سوى شام به لشكر ابن زياد شد آخر الامر سران قوم همه كشته شدند و عدّه كمى كه مانده بودند شكست خورده بازگشتند و در بازگشت ، سپاه مدائن و بصره را ملاقات نمودند كه ديگر وقت گذشته بود و آنها نيز برگشتند، و اين واقعه در سال شصت وپنج اتفاق افتاد. (خلاصه اى از كامل ابن اثير)

تَواتُر:

تواتر بر دو قسم است تواتر لفظى و تواتر معنوى ; هر گاه اخبار متكثّره منقوله در وقايع، همه از لحاظ عبارت و لفظ و نقل واقعه يكنواخت باشند ، تواتر لفظى است، و اگر هر يك امرى را بيان كنند و از موضوعى خبر دهند و لكن هر يك مشتمل بر معنى مشتركى باشند به تضمن يا به التزام، و به عبارت ديگر قدر مشتركى داشته باشد،
تواتر معنوى است . در تواتر عده نقل كنندگان مضبوط نشده است و معيار حصول علم است، و آن در موارد مختلف فرق مى كند، گاهى چهار نفر اگر خبرى را نقل كنند از آن علم حاصل مى شود و گاه از نقل صد نفر هم علم حاصل نمى شود. (قوانين : 426 ـ كشاف:2/1471 ـ معالم : 184 ـ درايه : 9)

تَواجُد :

تَوادّ :

تَوارُث:

تَوارُد:

تَوارِى :

تَوازُن:

تَوازِى:

تَواسِى:

عن الحجّاج بن ارطاة، قال: قال ابوجعفر(ع): «يا ابن ارطاة! كيف تواسيكم»؟ قلت: صالح يا ابا جعفر . قال: «يدخل احدكم يده فى كيس اخيه فيأخذ حاجته اذا احتاج اليه؟» قلت: امّا هذا فلا . فقال: «لو فعلتم ما احتجتم». (بحار: 78 / 184)

تَواصُف :

تَواصُل:

تَواصِى:

تَواضُع:

اميرالمؤمنين (ع) فرمود: «و اتخذوا التواضع مسلمة بينكم و بين عدوكم ابليس و جنوده...» فروتنى را سنگر ميان خود و دشمنانتان ابليس و لشكريانش قرار دهيد ... (نهج : خطبه 192)

و فرمود: «ما احسن تواضع الاغنياء للفقراء طلبا لما عند الله، و احسن منه تيه الفقراء على الاغنياء اتكالا على الله» چه نيكو است فروتنى توانگران در برابر درويشان به هدف دستيابى به پاداش خداوندى، و از آن بهتر ، بى اعتنائى مستمندان را نسبت به اغنيا ، به جهت توكل به خدا . (نهج : حكمت 406)

تَواطُؤ:

تَواعُد:

تَوافُد:

تَوافُر:

تَوافُق:

تَواكُل:

تَوالُد:

تَوالى:

تَوان:

تَوانا:

تَوانائى:

تَوان بشر و تكاليف اسلام:

توانگر:

توانگرى:

اميرالمؤمنين (ع) فرمود: «كسى كه به نزد توانگرى رود و به خاطر توانگريش در برابر او خضوع و كرنش نمايد خداوند دو سوم دينش را از او بستاند». (بحار: 72 / 196)

ابو بصير گويد: ما جمعى از اصحاب در محضر امام صادق (ع) نشسته بوديم سخن از توانگران شيعه به ميان آمد و لختى از بدى آنها سخن گفتيم. حضرت ناراحت شد و فرمود: اى ابا محمد (كنيه ابو بصير) اگر مؤمن توانگر باشد و در عين حال مهربان و كمك يار خويشان و دستگير دوستان و درماندگان بوَد ، خداوند در برابر كمكهاى مالى كه به ديگران مى كند دو چندان به وى پاداش دهد ; زيرا خداوند در كتاب خود فرمود: (و ما اموالكم ولا اولادكم...)(مال و فرزندانتان شما را به ما نزديك نسازند جز آنكس كه داراى ايمان بوده و عمل شايسته انجام دهد كه اينان دو برابر پاداش گيرند و در غرفات و خانه هاى بهشتى در امن و امان زندگى كنند) (سبأ: 37). و از آن حضرت نقل است كه فرمود: «پنج چيز است كه اگر كسى آن پنج را نداشته باشد زندگى گوارائى نخواهد داشت: سلامتى و امنيت و بى نيازى و قناعتو يار همدم» (بحار: 72 / 63). پيغمبر (ص) فرمود: «توانگرى ، نيكو يارى است آدمى را بر حفظ دينش». (بحار:77/153)

حضرت رضا (ع) فرمود: «بر توانگر است كه به خانواده خود گشايش و توسعه دهد و بر آنها تنگ نگيرد». (بحار:78/335)

به «ثروت» نيز رجوع شود.

تَوانِى :

توأم:

تَوب:

تَوْبَة:

بدان كه از شرائط توبه ، پشيمانى بر كارهاى زشت گذشته و تصميم بر تكرار نشدن آن اعمال و مرتكب نشدن هر كار زشت است در آينده، چنين توبه اى را همه فرق اسلامى موجب سقوط عقاب مى دانند، و اما توبه اى به كمتر، از اين، محل خلاف و اختلاف است كه آيا مقبول مى گردد و موجب سقوط عقاب مى شود يا خير. و هر گاه بنده مرتكب معصيت و نافرمانى مولاى خود گرديد واجب است كه از آن گناه توبه كند، و از نظر ما (شيعه) توبه از ترك مستحب نيز صحيح است و توبه انبياء (ع) كه در مواردى از قرآن آمده است بدين وجه توجيه مى شود. قبول توبه از جانب خداوند و اسقاط عقاب از بنده پس از توبه او، از نظر ما (شيعه) واجب نمى باشد، بلكه تفضل محض است هر چند خداوند خود به پذيرش توبه بنده اش وعده داده و مى دانيم او به وعده اش وفا مى كند، لكن در عين حال، حضرتش بدين امر ملزم نمى باشد. آرى معتزله آن را بر خدا واجب مى دانند.

آيا هنگام نمايان شدن نشانه هاى قيامت، توبه قبول مى شود يا خير، محلّ خلاف است: حسن (بصرى) گفته: بنده از پذيرش توبه اش در هنگام پيدايش آيات شش گانه محروم و محجوب مى گردد، از رسول خدا (ص) روايت شده كه فرمود: «به وظائف خويش بشتابيد پيش از آنكه شش چيز فرا رسد: طلوع خورشيد از مغرب، و دجّال، و دود، و دابّة الارض، و مرگ، و قيامت». (مجمع البيان: 1 / 201)

1 ـ (الاّ من تاب و آمن و عمل صالحاً فاولئك يبدّل الله سيّئاتهم حسنات...); مگر آنكه توبه كند و ايمان آورد و عمل صالح انجام دهد، پس خدا سيّئات آنها را به حسنات مبدّل مى كند. (فرقان: 70)

مثَل روشنِ آن ، همان كثافات و زباله هاست كه پس از تحوّلات بسيار در مزرعه ها به صورت كود ريخته مى شوند و به ميوه هاى شيرين و حبوبات لذيذ مبدّل مى گردند، عجبا وقت تنقيه مستراح همه ناراحت و مشمئز هستيم ولى تصوّر نمى كنيم كه اين همه قاذوراتِ تنفّر آور، روزى مبدّل به ميوه هاى شيرين گشته و تحويل ما خواهد شد!!!

از ظاهر آيه نمى توان دست برداشت. خوشا به حال آنانكه از بديها توبه كرده و در ايمان و عمل استقامت مىورزند كه زَهرها از براى آنها مبدّل به شَهدها خواهد شد.

در تفسير برهان ، ذيل آيه شريفه 12 ، حديث در اين زمينه نقل شده است.