كه مرگ را به درنده اى تشبيه كرده كه در حال استيلا بر شكار خود چنگالها را براى دريدن شكار بيرون آورده باشد.

ديگر ترشيح تخييل است، و آن ثابت كردن چيزى است كه ملازم درنده است براى مشبه كه مرگ مى باشد.

و ديگر ترشيح مجاز لغوى است، و آن عبارت است از ذكر چيزى كه ملائم معنى حقيقى باشد، مانند كلمه «اطولكنّ» در اين حديث: «اسرعكن لحوقا بى اطولكن يدا». كه لفظ «اطولكن» ترشيح است مر مجازى را كه لفظ يد باشد، كه مجازاً در مورد نعمت به كار برده شده است .

و نيز ترشيح مجاز عقلى است، و آن «ملائم ما هوله» است.

تَرصيع:

تَرضيض:

تُرعَه:

تَرَف:

تَرَقُّع:

تَرَفُّق:

تَرَفُّه:

تَرَقُّب:

تَرَقرُق:

تَرَقَّ عين بقّة:

تَرقُوَة:

تَرَقّى:

تَرقيص :

تَرقيق:

تُرك:

از افراسياب نقل شده كه مى گفته: تركان به درّ و مشك مى مانند، كه تا از معدنشان جدا نگردند درخشش نكنند. (ربيع الابرار: 2 / 402)

شايان ذكر است كه مراد از ترك در روايات مزبوره (بر فرض صحت سند آنها) نژاد خاصى است از بشر ، نه دارندگان زبان خاصّى ، چنان كه توهّم مى رود .

تَرك:

اميرالمؤمنين (ع):«اشرف الغنى ترك المنى» برترين بى نيازى آرزوها را رها كردن است (نهج:حكمت211). «ترك الذنب اهون من طلب التوبة». گناه نكردن ، آسان تر از توبه خواستن است . (نهج:حكمت170)

امام صادق (ع): كسى كه نماز را ترك كند از اسلام بى بهره است. (بحار:82/232)

سئل اميرالمؤمنين (ع) عن عظيم الشقاق، قال (ع): «رجل ترك الدنيا للدنيا ففاتته الدنيا و خسر الآخرة ...» . (بحار:72/300)

تُركتاز:

تَركَش:

تَركَة:

تَرِكَة:

تَركه:

تركيب:

در اصطلاح نحويان، معلوم كردن حال يك يك كلمات جمله يا عبارتى است از حيث اعراب و محل اعراب.

تُركِيّه:

نقل است كه روزى پيغمبر اسلام به ياران خود فرمود: در آينده شما (مسلمانان) روميه را بگشائيد و چون بدانجا دست يافتيد ، كليساى شرقى را مسجد كنيد و سنگهاى فرش كليسا را بشماريد تا هفت سنگ و چون به سنگ هشتم رسيديد زير آن عصاى موسى و رخت ايليا را خواهيد يافت. (بحار: 18 / 132)

تِرمِذى:

ترنج:

ابراهيم بن حسين جعفرى گويد: روزى امام صادق (ع) به ياران خود فرمود: پزشكان درباره ترنج چه مى گويند؟ عرض كردند: مى گويند: آن بايد پيش از غذا خورده شود. فرمود: هيچ چيزى پيش از غذا بدتر از آن و هيچ چيز پس از غذا سودمندتر از آن نباشد، و بر شما باد به مرباى آن كه در درون ، بوئى خوش چون بوى مشك توليد نمايد. (بحار: 66 / 191)

تَرَنُّم:

تِرور:

تَرَوِّى:

تَرويج:

تَرويح:

تَروِيحَة:

تَرويق :

تَروِيَة:

ترويه ، روز هشتم ذيحجه را گويند بدين جهت كه آن روز ، حاجيان بار سفر حج بندند يا چون در گذشته در منى و عرفات آبى نبوده از مكه خود را سيراب مى كرده و آب با خود برميداشته اند.

و از آن حضرت آمده كه روزه روز ترويه، كفاره يك سال گناه است. (بحار:99/247 و 97 / 124)

تره:

موسى بن بكر گويد: جوانى نزد امام كاظم (ع) از بيمارى خود شكوه نمود و گفت: به بيمارى طحال مبتلى شده است . به كسان او فرمود: سه روز تره را به وى بخورانيد، چنين كردند شفا يافت.

در حديث آمده كه خوردن تره در سه روز متوالى سپرز را سود دهد و دهن را خوشبو سازد و بادها (ى درون) را بپراند و بواسير را قطع كند، و خوردن تره امان است از جذام، و امير المؤمنين (ع) آن را با نمك ميل مى كرد. از امام موسى بن جعفر (ع) حديث شده كه هر چيزى را سرى باشد و سر سبزيجات تره است.

يونس بن يعقوب گويد: امام صادق (ع) ، تره را دوست مى داشت و بسا از مدينه به عريض مى رفت و در آنجا تره مى خورد.

تِرَة:

تره تيزك:

روايات درباره تره تيزك متعدّد آمده و در بعضى مدح ، و در بعضى ذمّ آن رسيده است از جمله اينكه بعد از شام از زياد خوردن آن نهى شده است . و گفته شده: كه رگ جذام را تحريك مى كند و در حديثى از موفّق ، غلام امام كاظم (ع) نقل شده كه حضرت به او مى فرموده از آن براى مصرف خانه زياد بخر. (بحار: 66 / 236)

ترى:

تِرياق:

تَرِيب :

تَرِيبَة :

تَريد :

اسماعيل بن جابر گويد: در خدمت امام صادق (ع) بودم ، فرمود سفره را آوردند ; در آن تريد بود و دستور داد روغن زيتون آوردند به روى گوشت ريخت و خورديم. (بحار: 66 / 81)

تَزاحُم:

(اصطلاح اصول فقهى): علماء اصول فقه را در باب تزاحم ، دو اصطلاح است: عام و خاص ; اول: منافات ميان دو حكم يا دو دليل است به طور مطلق، بنابر اين اصطلاح، تزاحم ، مرادف تعارض است و امتيازى با آن ندارد. دوم: آن است كه دو حكم در اصل با يكديگر منافات نداشته باشند و هر دو داراى مصلحت و علت تشريع باشند اما انجام دادن آن دو دستور ، با هم در برخى از موارد ، غير ممكن يا غير مشروع گردد; بر طبق اصطلاح خاص ، اين دو حكم را در مورد مذكور ، متزاحم و نسبت ميان آن دو را تزاحم گويند. مثال واضح آن، وجوب نماز و وجوب ازاله نجاست از مسجد، كه ضيق وقت مانع جمع اين دو باشد. در مقابل ، تعارض كه منافات دو حكم است در اصل، بدين گونه كه تنها يكى از آنها داراى علت تشريع و مصلحت باشد و انجام دادن هر دو هيچ گاه مقدور نباشد.

تَزاوُر:

امام صادق (ع): «تزاوروا فان فى زيارتكم احياء لقلوبكم و ذكرا لاحاديثنا ...» . (بحار: 74 / 258)

تَزَحزُح:

تَزكيه:

تَزكيه نفس:

(هو اعلم بكم اذ أنشأكم من الارض و اذ انتم اجنة فى بطون امهاتكم فلا تزكوا انفسكم هو اعلم بمن اتقى) ; خدا به حال شما بندگان آگاه تر است زيرا او شما را از زمين بيافريد و هنگامى كه شما جنينى در رحم مادرانتان بوديد ; پس خود را مستائيد كه او (كه آفريننده است) به حال هر كس كه متقى است آگاه تر است. (نجم: 32)

و از امام صادق (ع) روايت شده كه در موارد ضرورت ، خودستائى روا باشد چنانكه يوسف صديق به عزيز مصر فرمود: (انى حفيظ عليم) ; من مردى باهوش و دانايم .

و تزكيه به اين معنى ، در موارد عديده اى از قرآن ذكر شده مخصوصاً در سوره شمس، خداوند پس از هشت سوگند مى فرمايد: (قد افلح من زكيها * و قد خاب من دسيها)هر كه خود را از ناپاكى پاك و منزه ساخت رستگار شد و هر كه خود را به گناه و فساد پليد ساخت زيانكار گشت . (شمس:9 ـ 10)

تَزَلزُل:

تَزَمُّل:

تَزَندُق:

تَزَوُّج:

حديث معصوم (ع): «تزوجوا، فان رسول الله (ص) كثيرا ما كان يقول: من كان يحب ان يتبع سنتي فليتزوج، فان من سنتي التزويج» . (بحار: 10 / 92)

تَزَوُّد:

تزويج:

فى الحديث: «ان الله عزّ و جلّ ما تولّى تزويج احد من خلقه الاّ تزويج حوّا من آدم(ع) ، و زينب (بنت جحش) من رسول الله (ص) بقوله: (فلما قضى زيد منها وطرا زوجناكها) و فاطمه (س) مِن على (ع)». (بحار: 22 / 217)

تَزويد:

تَزوير:

به «سالوس» رجوع شود.

تَزويق:

تَزَهُّد:

تَزهيد:

تَزَيُّن:

تَزيين:

تَساقُط:

تَسالُم :

تَسامُح:

تَسامِى :

تَسانُد:

تَساوى:

تَساهُل:

تَسبيب:

تَسبيح:

گاه ، تسبيح به معنى نماز آيد، چنانكه در داستان زكريّا ، در قرآن آمده (فاوحى اليهم ان سبّحوا بكرة و عشيّا) پس زكريا به اشاره به آنان فهماند كه هر صبحگاه و هر شامگاه نماز گزاريد. مفسرين گويند بدين جهت به نماز ، تسبيح گفته مى شود كه مشتمل بر تسبيح است. (مجمع البيان)

از اميرالمؤمنين (ع) سؤال شد: تفسير سبحان الله چيست؟ فرمود: آن بزرگداشت مقام خداوند عزّ و جلّ ، و پاكداشت او ـ تعالى ـ است از هر نسبت ناروائى كه مشركان به ساحت قدسش مى دادند و چون بنده اى آن را بگويد هر فرشته اى بر او درود فرستد. (بحار: 93 / 177)

اميرالمؤمنين (ع) فرمود: چون در سفر ، بر حيوانى سوار باشيد محض ورود به هر منزل ، اول به علف و آب آن حيوان بپردازيد و هرگز به چهره حيوان مزنيد كه حيوانات ، پروردگار خود را تسبيح مى كنند. (بحار:10/89)

تسبيح سنگريزه به اعجاز پيغمبر:

تسبيح فاطمه زهراء:

ابو هارون مكفوف گويد: امام صادق (ع) به من فرمود: اى ابا هارون ! ما كودكانمان را به تسبيح فاطمه (س) امر مى كنيم چنانكه آنان را به نماز دستور مى دهيم، پس بر آن مداومت كن كه هر بنده كه بدان مداومت نمايد ، به شقاوت دچار نگردد.